Vapes van Nederlandse kinderen in lab onderzocht: bomvol gif, lood en te veel nicotine

"Sommige resultaten zijn echt bizar", stelt Remco Westerink, toxicoloog aan de Universiteit Utrecht, na het bestuderen van de bevindingen. "Als je bedenkt dat dit wordt gebruikt door kinderen met nog niet ontwikkelde hersenen, is hier echt sprake van een schadelijk product."

Veel Nederlanders vapen, ook al op heel jonge leeftijd. In oktober bleek dat één op de vijf jongeren tussen de 12 en 25 jaar het afgelopen jaar weleens had gevapet, variërend van één keer per maand tot elke dag. Mede daarom voerde het kabinet strengere regelgeving in: sinds 1 januari is het verboden om een vape met een smaakje te verkopen. Toch is het nog altijd eenvoudig om eraan te komen, waardoor veel jongeren het nog steeds doen. 

Op de meeste middelbare scholen mag niet worden gevapet, en daarom hebben zij de regel dat docenten vapes afpakken als leerlingen betrapt worden op het roken van een e-sigaret.

Vloeistof en damp getest

RTL Nieuws vroeg aan middelbare scholen door het hele land of zij de afgepakte vapes naar onze redactie wilden sturen. Een selectie daarvan lieten we onderzoeken door een gespecialiseerd laboratorium in het Britse Liverpool. Daar is de vloeistof in de vapes geanalyseerd en de damp die geïnhaleerd wordt bij het roken van de vape getest.

Daaruit blijkt het volgende:

• In 8 van de 20 vapes zat (veel) meer nicotine dan wettelijk is toegestaan
• In 7 van de 20 vapes is formaldehyde aangetroffen
• In 3 van de 20 vapes is lood aangetroffen
• Alle 20 vapes hadden een grotere inhoud dan wettelijk is toegestaan
• In verschillende vapes is ook nikkel, aceton, ijzer, acroleïne, valeraldehyde en butyraldehyde aangetroffen

Verslaggever Robin van Hijfte legt in onderstaande video uit hoe de vapes zijn onderzocht:

 

Maar wat betekent dit nou? Toxicoloog Westerink is daar duidelijk over: "Dit laat zien dat er veel verschillende schadelijke stoffen in vapes zitten. Dat is an sich al zorgwekkend, maar als je bedenkt dat deze vapes gebruikt zijn door kinderen met nog ontwikkelende breinen, is hier echt sprake van een schadelijk product."

Net zo veel nicotine in één vape als honderden sigaretten

Dat er in bijna de helft van de gevallen te veel nicotine in de vape zat, is volgens Westerink één van de opvallendste uitkomsten. "Er zitten zelfs vapes tussen met een hoeveelheid nicotine van 200 tot 400 sigaretten." En dat kan leiden tot grote problemen. Zo kan nicotine de ontwikkeling van de hersenen verstoren, concentratieproblemen en stemmingswisselingen veroorzaken en is het heel verslavend.

Eén geteste vape bevatte zelfs 11 keer meer nicotine dan de wettelijke toegestane hoeveelheid van 20 milligram per milliliter vloeistof. Westerink: "Als je zo'n vape continu blijft doorroken, en hem in één keer op zou maken, is dat zonder twijfel ernstig voor je gezondheid en het zou zelfs dodelijk kunnen zijn."

'Dit is onbeschrijfelijk'

Esther Croes, tabaksexpert bij het Trimbos-instituut, 'schrikt enorm' van deze getallen. "20 milligram, het wettelijke maximum en bedoeld voor rokers, is voor kinderen al bizar veel. Maar deze vapes zijn ook nog eens veel groter dan is toegestaan en met nog veel meer nicotine. Dat is onbeschrijfelijk. En dan worden ze ook nog geproduceerd en verkocht in een vorm die voor kinderen aantrekkelijk is." 

Het Trimbos Instituut weet uit vragenlijstonderzoeken dat veel Nederlandse jongeren vapen, en door buitenlands onderzoek werd onlangs duidelijk dat er schadelijke stoffen in vapes kunnen zitten. Croes stelt dat het onderzoek van RTL Nieuws 'voor het eerst deze twee gegevens bij elkaar brengt'. 

"Nu is keihard aangetoond dat ook de vapes die Nederlandse kinderen gebruiken zoveel schadelijke stoffen bevatten. Zware metalen, enorme hoeveelheden nicotine en andere giftige en kankerverwekkende stoffen. Jullie onderzoek laat zien dat Nederlandse kinderen met deze vapes hun eigen lichaam en hersenen vergiftigen."

In drie vapes lood aangetroffen

Behalve de grote hoeveelheden nicotine noemt toxicoloog Westerink het buitengewoon zorgwekkend dat er in de vapes die door kinderen zijn gebruikt, lood is aangetroffen. "Lood is een zwaar metaal, een giftige stof wat met name voor de ontwikkeling van de hersenen schadelijk is. Daarnaast kan het zorgen voor een afname van het IQ tot wel vijf punten. Dit wil je echt niet in vapes hebben." 

Mogelijk komt het lood vrij door de verwarmingsspiraal, draden en soldeerverbindingen in de vape, legt onderzoeker Tom Coleman van het Inter Scientific laboratorium uit: "Zo is sommige soldeer in vapes bijvoorbeeld van een goedkopere, slechtere kwaliteit met meer lood. Dat zien we doorgaans bij de vapes van de fabrikanten uit China."

Ook formaldehyde: een kankerverwekkende stof

Ook de stof formaldehyde, die normaal gebruikt wordt als ontsmettingsmiddel, komt waarschijnlijk vrij bij het verbrandingsproces in de vape. De agressieve stof is in 7 van de 20 onderzochte vapes gevonden. Westerink: "Dit is gevaarlijk. Het gaat bij hoge doseringen om een kankerverwekkende stof die cellen kan beschadigen. Ook hiervan wil je uiteraard niet dat kinderen het binnenkrijgen. Het kan zelfs bij lage doseringen al luchtwegirritaties veroorzaken en de luchtwegen ontsteken."

Toxicoloog Jan Tytgat bekeek op verzoek van RTL Nieuws ook de onderzoeksresultaten. Hij is werkzaam aan de Belgische universiteit in Leuven en gespecialiseerd in e-sigaretten en stelt eveneens dat formaldehyde een kankerverwekkende stof is. Hij noemt het daarnaast een zorgwekkende stof 'die je absoluut moet mijden'.

Dat geldt volgens hem ook voor de overige stoffen die in de vapes zijn gevonden: "Nikkel kan allerlei allergieën veroorzaken. Acroleïne is een irriterende stof voor de huid en de longen. En aceton kan hoofdpijn geven, verwarring en een gevoel van onbehagen veroorzaken."

Daarnaast blijkt dat alle onderzochte vapes een grotere inhoud hadden dan wettelijk is toegestaan. Simpel gezegd mag een vape 600 hijsjes bevatten, maar alle onderzochte vapes zaten daar ver boven. Sommigen hadden zelfs 15.000 hijsjes.

Westerink noemt het onderzoek 'een eyeopener': "Ondanks het verbod zijn deze vapes met smaakjes nog steeds te vinden op het schoolplein. Dat nu blijkt dat daar deze schadelijke stoffen inzitten, soms in hoge hoeveelheden, helpt hopelijk bij de bewustwording dat een vape geen veilig maar een buitengewoon onwenselijk product is."

'We moeten kinderen maximaal beschermen'

Esther Croes van Trimbos is het daarmee eens: "Dit zijn stoffen die je lichaam de rest van je leven op z'n kop kunnen zetten, omdat het op allerlei plekken in je lichaam schade kan veroorzaken. We moeten met elkaar kinderen maximaal beschermen en er alles aan doen om hen weerbaar te maken. Want onze jeugd heeft nog een hele toekomst voor zich en moet gezond kunnen opgroeien. Deze resultaten benadrukken dat we echt een reëel probleem hebben in Nederland."