Fossiele CO2-uitstoot dit jaar ondanks goede voornemens naar record
Terwijl op de klimaattop in Sharm-el-Sheikh veel wordt gepraat over het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, laten de laatste cijfers het tegenovergestelde beeld zien. De mensheid gaat dit jaar niet minder, maar waarschijnlijk zelfs méér broeikasgassen uitstoten.
Dat concludeert The Global Carbon Project, een netwerk van tientallen wetenschappers dat de wereldwijde uitstoot van CO2 door het gebruik van fossiele brandstoffen en ontbossing jaarlijks in kaart brengt.
Op deze voet stevenen we af op een verdere toename van de uitstoot van broeikasgassen. Belangrijkste bijdrage is de CO2 (koolstofdioxide) die vrijkomt door het gebruik van fossiele brandstoffen zoals steenkool, aardgas en olie.
De mondiale fossiele CO2-uitstoot komt naar verwachting uit op een recordniveau van 36,6 miljard ton. Dat is 1 procent meer dan in 2021, en ook meer dan in 2019, het jaar voor de coronapandemie.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
'Schiet allemaal tekort'
De bevindingen werden bekendgemaakt op de klimaattop van de VN in de Egyptische badplaats Sharm-el-Sheikh. Daar zijn wereldleiders momenteel bijeen om afspraken te maken die juist moeten voorkomen dat de aarde opwarmt.
"Zij zullen niet verrast zijn door deze bevindingen", zegt klimaatexpert Bart Verheggen van RTL Nieuws. "Want het ene na het andere rapport laat zien dat het allemaal niet erg wil vlotten met het terugdringen van de uitstoot. En ook niet met de beleidsvoornemens en het ingezette beleid: het schiet allemaal tekort."
Op de historische klimaattop in Parijs in 2015 werd afgesproken om de totale opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder onder de 2 graden Celsius, in vergelijking met met het niveau van voor de opkomst van de industrie. De ambitie daarbij is om duidelijk zicht te houden op 1,5 graden Celsius.
De bevindingen van The Global Carbon Project laten zien dat die grens sneller in zicht komt. Op dit moment is de wereld gemiddeld al 1,2 graden Celsius opgewarmd en wetenschappers waarschuwen dat verdere stijging zal leiden tot meer hittegolven, schaarste van voedsel en drinkwater, het instorten van ecosystemen en een verdere stijging van de zeespiegel.
Verheggen: "Het contrast blijft groot tussen de mooie woorden en de weerbarstige realiteit: de CO2-uitstoot gaat nog steeds omhoog. Dat benadrukt de haast die geboden is om de CO2-uitstoot naar netto nul terug te brengen in 2050. De tijd om dat doel te halen begint echt te dringen."
"Het contrast blijft groot tussen de mooie woorden en de weerbarstige realiteit."
Grote uitstoters
Relatief weinig landen zijn verantwoordelijk voor het gros van de CO2-uitstoot. Als we naar de cijfers van 2021 kijken, zijn dat China (31 procent), de VS (14 procent), de EU (8 procent) en India (7 procent). Deze vier regio's waren vorig jaar samen goed voor 59 procent van de wereldwijde uitstoot van CO2, terwijl de rest van de wereld 41 procent bijdroeg, inclusief de brandstoffen voor de lucht- en scheepvaart (samen 2,8 procent van het totaal).
Die getallen zijn alleen over het jaar 2021. De huidige klimaatverandering is het gevolg van alle emissies over de afgelopen tientallen jaren. Als je de totale uitstoot meeneemt vanaf de industrialisatie, dan heeft de VS het meeste uitgestoten (24 procent), gevolgd door de EU (17 procent) en daarna China (14 procent).
Invloed Oekraïne-oorlog
Wat betreft 2022 presteren deze landen verschillend. Zo daalt de uitstoot in China naar verwachting met 0,9 procent vergeleken met vorig jaar. Dat zou de eerste daling sinds 2016 zijn, veroorzaakt door een snelle toename van het gebruik van zonne- en windenergie en tegelijkertijd een afname van fossiele brandstoffen door de strenge lockdowns die China blijft hanteren.
Ook in de EU daalt de totale uitstoot dit jaar vermoedelijk met 0,8 procent. Dit heeft een duidelijke oorzaak: de EU-landen verstoken minder aardgas nu de toevoer uit Rusland is lamgelegd als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Daar tegenover staat weer de stijging van het gebruik van kolen (+6,7 procent) en olie (+0,9 procent).
Maar zowel in de VS als India stijgt de uitstoot met respectievelijk 1,5 en 6 procent. Daarmee overstijgt het economisch groeiende India de EU als de op twee na grootste uitstoter.
Kanttekening is wel dat in India met veel meer mensen wonen (bijna 1,4 miljard) dan in de EU (ruim 450 miljoen), dus de uitstoot per persoon ligt in India nog altijd een stuk lager dan in de EU. Ook in de rest van de wereld stijgt de uitstoot van fossiele brandstoffen met ongeveer 1,7 procent, wat deels komt doordat meer landen steenkool gebruiken door de hoge gasprijzen.
Lichtpuntjes
De nieuwe cijfers laten ook enkele verbeteringen zien. Zo lijkt de jaarlijkse uitstoot van CO2 door veranderingen van landgebruik (denk aan ontbossing, stedelijke groei en uitbreiding van landbouw) de afgelopen twintig jaar licht te zijn gedaald tot 3,9 miljard ton, al wijzen de onderzoekers daarbij op de 'grote' onzekerheidsmarge in hun model.
Wel zien zij dat bossen in veel regio's herstellen of zelfs uitbreiden. Al die nieuwe bomen nemen CO2 op uit de atmosfeer, wat enorm belangrijk is omdat boeren in met name Brazilië, Indonesië en Congo nog altijd veel regenwoud kappen en veengebieden in brand steken.
Ook Verheggen ziet nog een lichtpuntje. "De afgelopen jaren is de toename van de uitstoot wel afgevlakt – ook als je tijdelijke dip door corona buiten beschouwing laat. En het International Energie Agentschap verwacht dat de piek in de CO2-uitstoot de komende jaren bereikt zal worden. Maar ook dan duurt het nog lang voordat de CO2-concentratie - en daarmee de temperatuur op aarde - gaat dalen. Er is nog veel werk te doen voordat we daar zijn."