Rijkswaterstaat zet in op zelfvarende schepen
Zelfsturende schepen die in colonne over de Maas varen en bruggen veilig passeren dankzij camera's en andere slimmigheden op het schip. Als het aan Rijkswaterstaat ligt, is dit meer dan alleen maar toekomstmuziek.
Vandaag presenteert Rijkswaterstaat wat er allemaal al kan op technologisch gebied in de binnenvaart. Binnen de zogeheten Smart Shipping Challenge werkt de overheidsdienst samen met onderzoeksinstituten en bedrijven aan innovatie in de binnenvaart.
"Het initiatief heeft drie doelen: veiligheid, duurzaamheid en het omarmen van ict", vertelt Laurens Schrijnen. Hij is kwartiermaker Smart Shipping bij Rijkswaterstaat.
Geen haast, minder uitstoot
Al die drie doelen staan zeer nauw met elkaar in verband. Een schipper die dankzij betere informatie precies weet hoe laat hij bij een sluis of haven moet zijn om doorgelaten of gelost te worden, kan zijn tempo daar op aanpassen. De winst: minder uitstoot, want hij hoeft niet te haasten, legt Schrijnen uit.
Met sensoren onder schepen kan informatie over de rivierbodem worden doorgegeven. (Beeld: Rijkswaterstaat)
Ook wordt de scheepvaart er veiliger door, want als schepen beter van elkaars positie op de hoogte zijn, wordt de kans op aanvaringen kleiner. Dat luistert in de scheepvaart veel nauwer dan op de weg, legt Schrijnen uit. "Met een auto kun je een noodstop maken, met een schip kan dat niet zomaar."
'Computer maakt minder fouten'
Omdat ongelukken in de scheepvaart vooral door menselijke fouten veroorzaakt worden, is het doel van de Challenge om te laten zien hoe veilig routinemanoeuvres op de automatische piloot gedaan kunnen worden.
"Dat kan de computer veel beter dan de mens", aldus Schrijnen. Als voorbeeld geeft hij het vervangen van scheepskabels door magneten om schepen aan de kade aan te laten meren. "Dat moet getest worden, bijvoorbeeld of het werkt met eb en vloed of de golfslag van een langsvarend schip."
Minder bemanning is meer ruimte
Door te laten zien dat sommige handelingen zonder mensen kunnen, levert dat uiteindelijk ruimtewinst op voor extra vracht. Schrijnen verwijst naar brouwerij Heineken, die met een deels elektrisch aangedreven schip van Alphen aan de Rijn naar Rotterdam en Antwerpen varen. "Alleen al de ruimte die de dieselmotoren in beslag namen, is goed voor twee extra containers", legt hij de winst uit.
De branchevereniging voor binnenvaartondernemers, Koninklijke BLN-Schuttevaer, is positief kritisch over het initiatief van Rijkswaterstaat. "Wij zijn positief, maar vooral ook nieuwsgierig", vertelt Kelly van Toorenburg van BLN. Dat schepen helemaal zelfstandig varen is nog redelijk ver weg, maar deels autonoom lijkt al in de nabije toekomst mogelijk, denkt zij en verwijst daarbij naar de ontwikkelingen op de weg.
Oplossing voor personeelstekort
De ontwikkelingen zullen volgens haar niet voor banenverlies zorgen, maar zijn eerder een oplossing voor het personeelstekort in de binnenvaart. Bovendien zal er voorlopig altijd nog wel iemand aan boord nodig blijven, denkt Van Toorenburg. "De schipper zal een andere positie aan boord van het schip gaan krijgen en zal eigenlijk meer de manager op zijn schip gaan worden. Maar ook de technische kant zal nog behoorlijk wat aandacht vragen." Daarvoor is het wel van belang dat opleidingen inspelen op de veranderingen, voegt zij nog toe.
Voor zelfvarende schepen is het nog te vroeg, geeft ook Schrijnen toe. "Kijk naar de zelfrijdende auto, dat ging ook niet van nul naar zelfrijdend. Het is een proces met duizend tussenstapjes, zoals de parking-assist en de achteruitrijcamera."
In de haven van Antwerpen wordt al wel een proef gedaan met schepen die zelfstandig een klein aantal containers vervoeren binnen de haven zelf. "Dat scheelt al enorm voor transport rondom de haven", legt Schrijnen de winst uit.
Onderwaterdrones
Daarnaast wordt er al veel gewerkt met onderwaterdrones, die bijvoorbeeld worden ingezet om kademuren en scheepshuiden te inspecteren. "Dat waren altijd gevaarlijke klussen onder water voor mensen, maar met de drones en onderwatercamera’s is het veiliger en efficiënter geworden", vertelt Schrijnen.
Doel van alle experimenten is uiteindelijk dat transporteurs de binnenvaart verkiezen boven wegtransport. Op de Nederlandse waterwegen is daar namelijk wel ruimte voor, terwijl de wegen dichtslibben. De binnenvaart vervoerde vorig jaar volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) 365 miljoen ton aan vracht, met vrachtwagens werd 657 miljoen ton aan vracht vervoerd.
Ook op het gebied van milieu kan de binnenvaart winst opleveren, aldus Schrijnen. Er zijn schepen die in een keer 600 containers kunnen vervoeren en daar heb je al gauw driehonderd vrachtwagens voor nodig, rekent hij voor.