'Trump gooit bom op verhouding Europa, Midden-Oosten en VS'
De Amerikaans president Donald Trump heeft gisteren een streep gezet door het atoomakkoord met Iran. Het terugtrekken van de Amerikanen heeft direct financiële gevolgen, onder andere voor de olieprijs.
In dat akkoord is afgesproken dat Iran zijn kernprogramma aan banden legt in ruil voor de versoepeling van sancties. Trump trok zich terug uit de deal omdat hij ervan overtuigd is dat Iran nog steeds werkt aan kernwapens. Volgens de internationale atoomwaakhond IAEA en een aantal Europese landen houdt Iran zich wel degelijk aan de afspraken.
Problemen voor Airbus en Boeing
Het besluit van Trump heeft direct gevolgen voor Europese bedrijven. De Amerikaanse ambassadeur in Berlijn riep Duitse bedrijven al op om zich zo snel mogelijk terug te trekken uit Iran. Duitsland is met Italie en Frankrijk een van de grootste handelspartners van Iran. Grote Duitse bedrijven zijn betrokken bij infrastructurele projecten of werken in de petrochemie. Grote namen zijn bijvoorbeeld BASF, Krupp, Siemens, Mercedes en Volkswagen.
As @realDonaldTrump said, US sanctions will target critical sectors of Iran’s economy. German companies doing business in Iran should wind down operations immediately.
— Richard Grenell (@RichardGrenell) May 8, 2018
Ook het Franse bedrijfsleven wordt gedupeerd. De VS gaat de exportvergunning van 180 vliegtuigen van het Franse Airbus aan Iran namelijk intrekken. Hoewel Airbus een Europees bedrijf is, kunnen de Amerikanen de levering toch blokkeren. In Airbus-vliegtuigen zitten namelijk Amerikaanse onderdelen. Kosten voor Airbus: 19 miljard dollar.
Boeing en Iran hebben een deal gemaakt ter waarde van 17 miljard dollar voor 80 vliegtuigen. Meer dan tien procent van de onderdelen en het werk daaraan moet plaatsvinden in de Verenigde Staten, dus ook zij ondervinden hinder van de sancties.
Volkswagen, Renault ook getroffen
Autofabrikanten Volkswagen en Renault zitten met hetzelfde probleem als de vliegtuigbouwers, vertelt correspondent Stefan de Vries. Zij hebben ook activiteiten in de Verenigde Staten.
"Peugeot kan wel door blijven gaan, want die hebben geen activiteiten in de Verenigde Staten, maar verkopen al wel jarenlang in Iran", vertelt De Vries. Daarnaast zijn bedrijven als Daimler en Siemens snel na de oorspronkelijke deal aan het werk gegaan.
Daarnaast voorziet hij een effect op het toerisme. "Rechtstreekse vluchten tussen Europa en Amerika naar Iran mogen nu niet meer plaatsvinden. Er zijn ook verschillende Europese hotelketens die flink hebben geïnvesteerd de afgelopen jaren. Die gaan wel een klap voelen nu."
Pacta sunt servanda
Ook een groot gasproject van het Franse Total staat op losse schroeven. Samen met de Chinese oliemaatschappij CNPC zouden de Fransen gas uit de Iraanse zee gaan halen. Het project, South Pars, is miljarden waard. Zij hopen van de Verenigde Staten toestemming te krijgen om die afspraak na te komen.
Een woordvoerder van de Europese Unie heeft tegen de New York Times gezegd te werken aan plannen om de belangen van Europese bedrijven veilig te stellen. Hoe die plannen eruit komen te zien kon Maja Kocijancic, woordvoerder van de Europese Commissie, nog niet zeggen.
Correspondent De Vries wijst op 'pacta sunt servanda', een Latijnse uitdrukking voor 'afspraken moeten worden nagekomen'. "Als je een verdrag hebt getekend moet je dat respecteren, geldt in het internationale recht", zegt De Vries. "Trump is bang voor kernwapens, maar gooit nu een spreekwoordelijke atoombom op het internationale recht en de verhoudingen tussen Europa, Amerika en het Midden-Oosten."
Olieprijs meteen omhoog
Als gevolg van Trumps aankondiging loopt de olieprijs flink op. De prijs van een vat Brent-olie steeg vannacht met 2,4 procent naar ruim 76 dollar per vat.
De afgelopen week liep de prijs van olie al flink op, in aanloop naar het besluit. Iran is namelijk een van de grotere exporteurs binnen de Opec, de organisatie van olie-exporterende landen.
Iran, het derde land binnen de Opec, produceert momenteel zo'n 4 miljoen vaten per dag waarvan er 2,2 miljoen worden geëxporteerd.
Risico op korte termijn
"Dat betekent dat er in ieder geval op korte termijn wel wat risico is", zegt Hans van Cleef, energie-econoom bij ABN Amro tegen RTL Z. Hij denkt dat beleggers door de stijgende prijzen wel wat winst gaan pakken, waardoor de olieprijzen op de hele korte termijn weer iets kunnen dalen.
"Voor de lange termijn betekent het vooral onzekerheid, dat is de enige zekerheid die we op dit moment hebben", zegt Van Cleef. De andere partijen die onderdeel zijn van de deal - de EU, Rusland, China, Frankrijk, het VK en Duitsland - willen wel door met het atoomakkoord.
'Tekort kan worden opgevangen'
Het olieaanbod zal deels verschuiven. "Azië zal een deel overnemen. Het is de vraag in hoeverre de export naar Europa opgevangen kan worden door andere landen. Met name Saoedi-Arabië zal daar een hele belangrijke rol in gaan spelen", zegt Van Cleef.
Ook kan een deel opgevangen worden door Amerikaanse olie. Maar Van Cleef denkt dat het grootste deel van het tekort kan worden opgevangen worden door Opec-landen. "Dus op middellange termijn verwacht ik in ieder geval geen aanbodproblemen."
Daarom houdt hij de geschatte olieprijs voor de rest van het jaar voorlopig op 75 dollar per vat. Voor de langere termijn kan de olieprijs door de extra onzekerheid wel een stuk hoger worden, denkt hij.