Europa wordt steeds afhankelijker van Russisch gas
Nederland draait de gaskraan dicht en dat is goed nieuws voor Rusland. De gasexport vanuit Rusland stijgt, ondanks het streven van de Europese Commissie om minder afhankelijk te zijn van de Russen.
Landen in de Europese Unie zijn de afgelopen jaren meer Russisch gas gaan importeren, blijkt uit een rapportage van kredietverzekeraar Atradius. In 2016 was 36 procent van de Europese gasimport afkomstig uit Rusland, in 2010 was dat nog 24 procent.
Meer behoefte, minder productie
In Europa steeg de behoefte aan gas de afgelopen jaren, terwijl de Europese productie daalde. Sinds 2014 stijgt de vraag vooral door economische groei en een hogere gasafname door de energiesector. Door dalende gasprijzen in combinatie met een sterke prijsstijging van kolen is gas in sommige delen van Europa in opkomst als energiebron.
Van het gas af
De daling in productie komt vooral door Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Nu nog is Nederland samen met Denemarken een van de landen die verhoudingsgewijs het meeste gas exporteren ten opzichte van het eigen gebruik.
Dat komende jaren gaat dat veranderen: de gaskraan in Groningen gaat dicht en de overheid neemt meer maatregelen om van het gas af te komen. In het klimaatakkoord wordt zelfs gesproken van een stijging van de gasbelasting.
Kwetsbare positie
Econoom Theo Smid van Atradius: "Nederland blijft nog wel even gasexporteur, alleen al omdat we bepaalde verplichtingen hebben aan het buitenland. Maar één ding is zeker, Nederland zal minder gaan exporteren en dat is gunstig voor Rusland."
Europa zal dus meer gas uit Rusland moeten halen en dat terwijl de Europese Commissie minder afhankelijk wil zijn van Russisch gas. Europese landen die veel Russische gas importeren zijn kwetsbaar voor verstoringen in de bevoorrading van gas, bijvoorbeeld door conflicten of problemen met de infrastructuur.
Oekraïne
De Commissie vreest voor situaties als in 2009, toen Rusland de gaskraan naar Oekraïne dichtdraaide. Toen zaten grote delen van Europa zonder toevoer. Dit jaar was er weer een conflict over gas met Oekraïne: in maart besloot het Russische aardgasbedrijf Gazprom geen gas meer te exporteren naar het land. Hoewel Gazprom verzekerde dat de Europese gasvoorziening geen gevaar liep, leidde het conflict tot zorgen in Brussel.
De kwetsbare positie geldt volgens Atradius vooral voor landen in Oost-Europa en de Baltische Staten die 80 procent of meer van hun gasbehoefte uit Rusland importeren. Voor de rest van Europa hoeft meer Russisch gas volgens de economen niet nadelig te zijn.
'Goedkoop en betrouwbaar'
Smid: "Een groter marktaandeel van Rusland in de Europese gasmarkt vertaalt zich niet automatisch in meer marktmacht. Russisch gas is relatief goedkoop en de levering is doorgaans betrouwbaar. Bovendien heeft Rusland er zelf belang bij dat de bevoorrading aan Europa ongestoord verloopt. Europa is immers haar grootste afzetmarkt en goed voor maar liefst 90 procent van de gasexport uit Rusland."
Verder stelt de opkomst van LNG grenzen aan de prijs die Rusland kan vragen voor zijn gas. LNG is gas in vloeibare vorm uit landen als de Verenigde Staten en Australië. "Die landen hebben een overschot en kunnen het steeds makkelijker in vloeibare vorm exporteren", vertelt Smid. "Als die productie toeneemt, zal de prijs dalen en verbetert de concurrentie met Rusland."