Mails, bezoeken en praten met de benen op tafel: 15 jaar bedelen om afschaffing dividendtaks
Sinds 2005 wordt al gelobbyd bij ministers en staatssecretarissen voor het afschaffen van de dividendtaks. Een van de opmerkelijkste dagen? 13 juni 2017. Toen kregen in nog geen drie uur twee bewindspersonen bezoek van Unilever.
Dat blijkt uit een analyse van RTL Z van vele honderden documenten die zijn vrijgegeven na meerdere verzoeken op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Daaruit bleek dat Mark Rutte in december 2010 al sprak met Shell over het afschaffen van de dividendbelasting, onthulde RTL Z vrijdag al.
Dat Shell in Den Haag langskwam, was niet voor het eerst. En ook andere multinationals kwamen regelmatig in de politieke hoofdstad om hun standpunt over de dividendbelasting nog maar eens te verkondigen.
We maakten een overzicht op basis van alle inmiddels openbaar gemaakte informatie als gevolg van verschillende Wob-verzoeken.
De vroege jaren: bezoek voor Zalm, Wijn, De Jager en Bos
4 april 2005: een bespreking tussen minister Gerrit Zalm (VVD) en staatssecretaris Joop Wijn (CDA) met vertegenwoordigers van Unilever [onleesbaar gemaakt]. Een van de onderwerpen: de dividendbelasting. Saillant: Gerrit Zalm was in 2017 zelfs de informateur van het kabinet Rutte III. Onder zijn regie is uiteindelijk het afschaffen van de dividendbelasting in het nieuwe regeerakkoord gekomen.
3 november 2005: Unilever komt weer langs, dit keer in gezelschap van Ivo Opstelten (VVD), burgemeester van Rotterdam. Er zal onder meer gesproken worden over Unilevers mogelijke keuze om het hoofdkantoor in Londen of Rotterdam te vestigen.
2 maart 2006: opnieuw Unilever op bezoek op het ministerie, bij hetzelfde duo bewindspersonen.
6 april 2007: Shell heeft een gesprek met de directie Algemene Fiscale Politiek (AFP) op het ministerie van Financiën, die een adviserende en coördinerende rol heeft bij het maken van belastingwetten.
26 juni 2007: Philips komt langs bij dezelfde afdeling AFP.
9 mei 2007: "Geachte heer de Jager", mailt [onleesbaar gemaakt] van Unilever, aan de toenmalig staatssecretaris van Financiën. "Ons bedrijf heeft de laatste jaren intensief gepleit voor de afschaffing van de dividendbelasting en er is een aantal goede stappen gemaakt in die richting", staat in de verder onleesbaar gemaakte mail.
2 juli 2007: maandagochtend 11 uur heeft minister Wouter Bos (PvdA) een kennismakingsgesprek met Philips. Omdat Philips het ook wil hebben over het afschaffen van de dividendbelasting, was het ook de bedoeling dat staatssecretaris Jan-Kees de Jager (CDA) erbij zou zijn, maar hij heeft een wetgevingsoverleg.
4 juli 2007: Unilever op 'kennismakingsbezoek' bij het kersverse duo op het ministerie. Maar niet alleen om handen te schudden, er is ook gelegenheid om 'over enkele concrete onderwerpen van gedachten te wisselen'. Je raadt het al: o.a. de dividendbelasting.
17 oktober 2007: Jan-Kees de Jager gaat een half uur langs bij een bijeenkomst die eens in de zoveel tijd plaatsvindt tussen ambtenaren van Financiën en de ABUP. Dat zijn AkzoNobel, Bataafse Petroleum Maatschappij oftewel Shell, Unilever en Philips. Uit de gespreksnotitie blijkt dat de bedrijven ervoor pleiten de dividendbelasting in juli 2008 al af te schaffen.
2008 - 2009: Shell en Unilever lopen de deur plat bij MinFin
11 januari 2008: Unilever praat ook maar eens met de directie AFP.
9 februari 2009: Shell komt langs op het ministerie, voor een gesprek met de directie Directe Belastingen. Die afdeling staat aan het begin van wetgeving op belastinggebied.
13 maart 2009: Unilever heeft nog een gesprek met de directie AFP.
15 maart 2009: Shell heeft een gesprek met het directoraat-generaal Belastingdienst. Die afdeling is verantwoordelijk voor de inning van belastingen.
30 juli 2009: de Koninklijke BAM-Groep in de mail bij de Directeur-Generaal Fiscale Zaken, met een afwijkend advies: het bedrijf heeft liever dat de vennootschapsbelasting wordt verlaagd, dan dat de dividendbelasting wordt afgeschaft.
27 augustus 2009: Shell praat met de directie Algemene Financiële en Economische Politiek. Deze afdeling adviseert de bewindspersonen over 'lopende beleidsvraagstukken'.
31 augustus 2009: "Op 31 augustus ontvangt u [onleesbaar gemaakt] van Shell", leest minister Bos in een memo. Waar het gesprek precies over zal gaan, is niet duidelijk. Er wordt gerefereerd aan een eerder gesprek tussen Shell en staatssecretaris De Jager over een scenario waarbij onder bepaalde voorwaarden geen dividendbelasting betaald hoeft te worden over portfoliodividenden van Shell. Wat dat scenario inhoudt, wordt angstvallig geheim gehouden.
26 oktober 2009: Shell heeft een gesprek met de afdeling IFZ. Dat is de afdeling die onder meer gaat over belastingverdragen met andere landen, inmiddels de directie Internationale Zaken en Verbruiksbelastingen.
2010: Unilever twijfelt over hoofdkwartier
13 januari 2010: Unilever praat bij AFP.
15 januari 2010: op verzoek van staatssecretaris De Jager komt iemand van Unilever langs voor een kennismakingsgesprek. De persoon die komt (Paul Polman is dan net een jaar ceo bij het bedrijf) wil het ook hebben over de dividendbelasting en de 'discussie Groot-Brittannië versus Nederland'. Ofwel: of Unilever het hoofdkantoor gaat vestigen in Rotterdam of Londen.
8 februari 2010: Shell praat opnieuw bij het directoraat-generaal Belastingdienst.
Donderdag 9 december 2010: Shell zoekt het hogerop. Mark Rutte is net twee maanden premier en de multinational komt praten over het (fiscaal) vestigingsklimaat en de dividendbelasting. Uit diezelfde memo blijkt dat Rutte in de maanden daarna nog zou spreken met ceo's van andere 'van oudsher Nederlandse multinationals': waarschijnlijk Unilever, Akzo en Philips.
2013/'14: Shell komt nog eens langs
8 februari 2013: Shell komt kennismaken bij de directie Algemene Financiële en Economische Politiek.
3 juli 2014: Shell komt kennismaken bij de directie Directe Belastingen.
11 november 2014: een brief van de directie Internationale Zaken en Verbruiksbelasting aan staatssecretaris Eric Wiebes (VVD) als voorbereiding op een diner met mensen van Shell. Wat er in de brief stond, is geheimgehouden.
2017: Unilever verhoogt de druk
4 mei 2017: minister Henk Kamp (VVD) van Economische Zaken belt met Paul Polman. Het gaat over het voorgenomen plan van Unilever om één hoofdkantoor te kiezen, waarbij de keuze tussen Rotterdam en Londen ging.
23 mei 2017: minister Kamp praat met Polman op het ministerie, om 'duidelijk te maken dat EZ zich wil inzetten om Unilever' in Nederland te houden.
D(ividend)-Day: 13 juni 2017
13 juni 2017: Middenin de kabinetsformatie heeft staatssecretaris Wiebes van Financiën (VVD) een gesprek met iemand van Unilever. Dat gesprek gaat onder meer over de toekomst van Unilever in Nederland. Uit de gespreksnotitie blijkt dat hij namens ambtenaren van AZ en EZ Unilever mag vertellen dat het afschaffen van de dividendbelasting wordt besproken tijdens de formatie.
Het tijdstip van het gesprek is aangepast, in plaats van tussen 17.15 en 17.45 uur vindt het nu plaats van 11.30 tot 12.15 uur.
13 juni 2017: Op dezelfde dag heeft Unilever-ceo Paul Polman heeft een gesprek met minister Kamp van Economische Zaken, op het ministerie. Stel dat hij ook de onbekende persoon is die bij Wiebes op bezoek is gegaan, dan kan dat precies, want het gesprek op Economische Zaken is tussen 12.30 en 13.00 uur: een kwartier na afloop van het gesprek tussen de 'onbekende Unileverwerknemer' en staatssecretaris Wiebes.
We weten dat Polman met de auto was, omdat Unilever om parkeerplaatsen bij het ministerie vroeg. Zelfs als het druk is, dan duurt het slechts vijf minuten om van het ene bij het andere ministerie te komen. Polman komt er praten over Project Smile, de uiteindelijk succesvolle lobby van EZ om Unilever voor Nederland te laten kiezen. Ook dit gesprek is verschoven, de planning was tussen 15.30 en 16.00 uur.
13 juni 2017: er wordt om 12.46 uur gemaild over een tekst ter goedkeuring door premier Mark Rutte. De tekst is bedoeld als voorwoord bij het bidbook, dat bedoeld was om Unilever over te halen om voor een hoofdkantoor in Rotterdam te kiezen. Het ministerie moet nog wel even goedkeuring geven voor de tekst, zo valt te lezen in de mail.
De nieuwe regering pakt door
29 september 2017: Uittredend minister Henk Kamp belt met Paul Polman om het definitieve bidbook aan te bieden. Meteen na het gesprek belt hij premier Rutte, zo mailt hij naar enkele medewerkers.
7 november 2017: Het regeerakkoord met daarin de afschaffing van de dividendbelasting is inmiddels gepresenteerd. Een medewerker van het ministerie van EZ mailt Unilever dat Wiebes, inmiddels minister van EZ, een voorwoord zal schrijven bij het bidbook voor Unilever. Het bid zelf is geüpdatet met de 'actualiteit RA'. (lees: regeerakkoord, lees afschaffing dividendbelasting).
'Kennismaken in 2018'
10 januari 2018: een kennismakingsgesprek tussen kersvers minister van Economische Zaken Eric Wiebes en Paul Polman. De minister wordt van te voren geadviseerd te vragen naar de stand van zaken met betrekking tot het te nemen besluit over de plaats van het hoofdkwartier en of de regering verder nog iets kan doen.
15 maart 2018: een kennismakingsgesprek voor staatssecretaris Menno Snel (D66) op initiatief van Shell, waar een medewerker 16 februari mailt dat hij dit wil inplannen met de minister. Voor wie hij die afspraak maakt, is onduidelijk. Het onderwerp is wél duidelijk: het afschaffen van de dividendbelasting. "Shell wil daarover spreken”, staat in het voorbereidende kladje voor Snel. Puur toeval natuurlijk, maar op dezelfde dag maakt Unilever bekend voor Rotterdam te kiezen ten faveure van Londen.
Benen op tafel
De grote bedrijven waren trouwens niet de enige die al die jaren de deur platliepen bij de ministeries om te pleiten voor afschaffing van de dividendbelasting.
Lobbygroeperingen VNO-NCW, de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) en de Amerikaanse Kamer van Koophandel AmCham kwamen regelmatig even langs op het ministerie van Financiën om te praten over het Nederlandse vestigingsklimaat. Op de agenda steevast: het afschaffen van de dividendbelasting, blijkt uit een eerder Wob-verzoek van SOMO.
En dat waren lang niet altijd gesprekken met het mes op tafel. Sterker nog, op 5 mei 2010 was er zelfs een gesprek met de benen óp tafel, tussen vertegenwoordigers van VNO en de fiscus.
Ten slotte
Disclaimer 1: We weten niet of het overzicht compleet is, omdat er telkens opnieuw nieuwe informatie opduikt in dit dossier.
Disclaimer 2: We kunnen helaas lang niet altijd melden wie er nu met wie sprak, omdat veel informatie in de vrijgegeven documenten onleesbaar is gemaakt. Bij sommige documenten is zo veel informatie geweigerd, dat er volgens het ministerie 'geen zelfstandig leesbare informatie over' blijft en dus is helemaal niets verstrekt.