Bizarre bustour: een kijkje bij Hollandse brievenbusfirma's
Nederland is een belastingparadijs voor brievenbusfirma’s. Om daar meer ruchtbaarheid aan te geven, worden nu bizarre bustours georganiseerd langs Amsterdamse trustkantoren die zo'n 12.000 brievenbusbedrijven ondersteunen. RTL Z ging mee op pad.
Financieel journalist Arno Wellens schrijft al jaren over brievenbusbedrijven. Hij organiseert nu samen met kunstenares Tinkebell een reeks ludieke busreizen onder de naam 'Kamerplant Tours', omdat hij meer ruchtbaarheid wil geven aan deze schimmige bedrijfstak. Na alle onthullingen uit de Panama Papers is het angstvallig stil geworden, vindt hij.
De naam van de tours is afgeleid van de praktijk bij spookbedrijven: ze houden vaak een piepklein kantoor aan dat louter bestaat uit een telefoonnummer, een leeg bureau met stoel en een kamerplant. De kamerplant is voor de fiscus van belang voor een 'zuiver binnenklimaat'.
Even binnenkijken dus, tekst loopt door onder de video.
Schimmige bedrijfstak
En die planten, die zagen we. Met de juiste outfit en houding wandel je probleemloos langs de beveiliging van zo'n brievenbusbedrijf op de Zuidas. Er valt immers ook niets te stelen, behalve een kamerplant.
In het World Trade Center kwamen we langs een spookkantoor met compleet lege werkkamers met alleen een bedrijfslogo en een plant. Hier is toch 2,2 miljard euro gestald.
Sanctielijst
Tijdens de bustour neemt Wellens belangstellenden mee langs zes kantoren. Zo kwamen wij onder andere bij Alliance Rostec Auto BV, een joint venture van het Russische staatsbedrijf dat wapens verkoopt, waaronder BUK-raketten. Die zijn in Nederland nogal omstreden, omdat een BUK-raket het passagiersvliegtuig MH17 uit de lucht haalde, met als gevolg 298 doden.
Rostec-directeur Sergey Chemezov staat sinds 2014 op de EU-sanctielijst - hij mag Nederland niet in - maar heeft in Nederland desondanks een brievenbusbedrijf. GroenLinks-kamerlid Rik Grashoff stelde hier vorig jaar Kamervragen over.
450 miljoen euro
Ook bezochten we een adres waar een brievenbusvennootschap zit van een Russisch bedrijf dat onderstellen voor BUK-raketten maakt. In hetzelfde bedrijfspand in Amsterdam-Zuidoost heeft Petro Porosjenko, de president van Oekraïne, 450 miljoen euro gestald.
Wellens: "Het armste land van Europa heeft de rijkste president. Dat komt omdat zijn familie zich staatsbezittingen heeft toegeëigend. Dat geld zit nu dus hier en precies dat maakt dat land arm."
Veroordeeld wegens verduistering
De tour ging verder langs een chique grachtenpand aan de Bloemgracht waar Vladimir Plahotniuc 'kantoor houdt' met Otiv Prime Real Estate BV. Deze zakenman en politicus uit Moldavië is dikke vrienden met Vlad Filat, de voormalig premier van Moldavië. De oud-premier werd tot 9 jaar celstraf veroordeeld, omdat hij 900 miljoen euro had verduisterd.
"Ik heb respect hoe dit soort mannen de Nederlandse naïviteit uitponden, zoals de president van de Oekraïne. Het is onvoorstelbaar knap om ons zo te bedotten. Maar het beschadigt onze integriteit dat mensen met een zak fout geld op de Amsterdamse Zuidas neerstrijken en beschermd worden door de wet. De trustsector begint dat ook zo te zien", zegt Wellens.
Aantal trustkantoren daalt
Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) stroomt er per jaar zo'n 4.000 miljard euro door Nederland via deze zogenoemde brievenbusfirma's. Dat is bijna zes keer de omvang van de gehele Nederlandse economie.
Het is lastig grip te krijgen op deze wereld. De DNB schreef vorige week dat het aantal trustkantoren, die de brievenbusvennootschappen ondersteunen, in Nederland langzaam daalt vanwege strengere complianceregelgeving. In drie jaar tijd is het aantal met 20 procent gedaald.
Eind maart 2017 stonden er nog 230 trustkantoren in het DNB-register vermeld.