De Europese aanpak tegen coronacrisis blijft uit: dat komt door Nederland

Ondanks de enorme politieke tegenstellingen in de VS, wist het Amerikaanse parlement gisteravond een noodpakket op te tuigen ter waarde van 2 biljoen dollar. Dat is een 2 met 12 nullen, bedoeld voor steun aan gezinnen, ondernemers en gezondheidszorg. Financiële markten veerden op, dit klonk gunstig.

Maar in de EU leidde een vergadering tussen de eurolanden over crisisfinanciering nog net niet tot ruzie. Een vergelijkbare Europese aanpak zit er niet in.

Duitsland en Nederland trekken portemonnee

De afzonderlijke overheden in Europa trekken wel de portemonnee om burgers en bedrijven financieel te helpen. In Duitsland wordt de begroting met 156 miljard euro opgehoogd en de overheid wil voor honderden miljarden aan garanties op zich nemen. In Nederland gaat het naar schatting om 10 tot 20 miljard euro per kwartaal.

Europese landen die altijd keurig hun begroting op orde hadden, hebben heel veel ruimte om te stimuleren. Maar landen die niet hebben hervormd, hebben die ruimte niet.

ECB grijpt in

Nu heeft de Europese Unie al laten weten dat de begrotingsregels even niet worden gehandhaafd. Met andere woorden, ook landen als Italië, Spanje en Frankrijk mogen hun tekorten laten oplopen tot meer dan 3 procent van het bbp. En dat geeft lucht.

Verder is de Europese Centrale Bank een omvangrijk opkoopprogramma voor obligaties gestart van 750 miljard euro, genaamd PEPP, dat staat voor Pandemic Emergency Purchase Programme. Daardoor blijft de rente voor de zwakkere broeders in Europa laag en krijgen ze minder snel financieringsproblemen.

De corona-obligatie

Maar daarmee zijn we er nog lang niet. "Wat Europa nodig heeft is een omvangrijk economisch stimuleringspakket", verzuchtte Philippe Lamberts, vice-voorzitter van het Europees Parlement. 

De Spaanse premier Pedro Sánchez sprak van een Europees Marshallplan en Frankrijk en Italië willen een gezamenlijke Europese staatslening, de corona-obligatie. Maar dat gaat allemaal voorlopig niet gebeuren. De noord-Europese landen, Nederland voorop, liggen dwars.

Minister Wopke Hoekstra van Financiën verklaarde zich groot voorstander van een gezamenlijke Europese aanpak. Maar hij was met Duitsland één van de eersten om de voorstellen daartoe weg te stemmen.

Noorden tegen zuiden

De plannen voor een corona-obligatie sneuvelden  als eerste. Dat is moest lening worden, uitgegeven door de Europese Unie, bedoeld om de economie te helpen. Met name de economie van landen waar het al niet zo goed ging.

Maar dat kan betekenen dat de noordelijke lidstaten van de EU kunnen gaan opdraaien voor de problemen in het zuiden. Daarnaast schept het een precedent: als de EU zelfstandig geld mag lenen, krijgt Brussel kort gezegd meer macht. En dat is lastig uit te leggen aan de kiezer.

410 miljard euro ligt klaar, Nederland zegt nee

Een alternatief voorstel is het ESM aan te spreken voor noodsteun. Het Europees Stabiliteitsmechanisme is een fonds van 410 miljard euro, dat is bedoeld om landen te steunen die zo in de problemen komen dat de stabiliteit in Europa gevaar loopt.

Het geld in het fonds kan zo worden uitgegeven. Maar leningen uit dat fonds zijn gekoppeld aan strenge voorwaarden. Veel zuidelijke landen willen die criteria nu even loslaten. Zo niet Nederland.

"We weten niet wat er allemaal nog op ons afkomt, en daarom is het verstandig dit wapen achter de hand te houden, en het fonds te gebruiken waarvoor het bedoeld is", aldus Hoekstra op Twitter.

En dus ligt er nu even niets aan voorstellen op tafel. Morgen mogen de Europese regeringsleiders het opnieuw proberen.

Ieder voor zich

Volgens sommigen is dit, meer nog dan de Griekse schuldencrisis, een ultieme testcase voor Europa. Het gaat namelijk niet alleen om het indammen van de enorme economische schade die deze crisis gaat opleveren. Maar vooral om Europese solidariteit.

Met de sluiting van landsgrenzen, onenigheid tussen landen over de juiste aanpak van de crisis en de iedervoorzichmentaliteit als het gaat om medische voorzieningen, distributie van mondkapjes en andere zaken die nodig zijn, is die gezamenlijke Europese aanpak ver te zoeken.