Notaris in coronatijd: testament tekenen via autoraam of brievenbus

Als je notaris bent, dan verandert er heel wat door de gevolgen van het coronavirus. Ronald Gerrits is notaris bij Gerrits & Van Gulick Notarissen en heeft kantoren in Gemert, Uden en Deurne in Noord-Brabant. Dat is in het gebied dat het zwaarst is getroffen door het coronavirus. Gerrits woont vlak bij de plaats waar gisteren een man van slechts 29 jaar overleed aan het coronavirus. 

Hij merkt enerzijds dat mensen soms op stel en sprong een testament of levenstestament (daarin leg je vast wie je financiële, medische en persoonlijke zaken regelt als je dit zelf niet meer kunt) willen regelen, terwijl mensen het eigenlijk niet aandurven om op kantoor te komen.

Meer vragen door thuiswerken

"We krijgen meer vragen over testamenten. Maar ook mensen die er al mee zijn bezig geweest en een concepttekst hebben ontvangen willen afronden", zegt Lucienne van der Geld, directeur van Netwerknotarissen, een landelijke organisatie van 150 notariskantoren, en docent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Zij denkt dat dit mede komt doordat veel Nederlanders nu thuiswerken, hun administratie doornemen en zich afvragen of ze alles orde hebben.

Verklaring van erfrecht

Gerrits is erg druk met het ondertekenen van verklaringen van erfrecht. Die worden opgemaakt door een notaris als iemand is overleden. In zo'n verklaring staat wie de erfgenamen zijn. Zij hebben deze nodig voor het afwikkelen van de erfenis.

Gisteren ondertekende Gerrits zes verklaringen van erfrecht op één dag, terwijl dat normaal misschien zes keer in de week gebeurt, zegt hij. "Er overlijden in deze regio veel meer mensen dan gebruikelijk".

Met de telefoon de kamer rond

Besprekingen worden nu vaak op afstand gevoerd, zegt Gerrits. Het is voor een notaris echter ook belangrijk dat hij of zij, bijvoorbeeld bij een testament, weet dat degene met wie wordt gesproken ook daadwerkelijk zijn eigen mening naar voren brengt. Hoe weet je of er niet een neef die elders in de kamer zit iemand wat influistert, legt Gerrits uit.

Daarom vraagt Gerrits als er via bijvoorbeeld FaceTime wordt gesproken of de cliënt even met zijn telefoon door de kamer wil gaan. Daardoor kan Gerrits verifiëren of de cliënt inderdaad alleen is en dus vrijuit kan spreken over wie later zal erven.

Parkeerplaats of voor het raam

Direct contact is belangrijk, bevestigt Van der Geld. Omdat sommige mensen niet naar buiten durven, worden creatieve oplossingen bedacht, zegt zij. Je kunt bijvoorbeeld op een parkeerplaats afspreken en op anderhalve meter afstand met elkaar spreken. "Desnoods pak je een stoel er bij."

Wat ook wel gebeurt, bijvoorbeeld als iemand of een gezinslid ziek is en ze in quarantaine blijven, is dat een notaris voor het raam gaat staan in de achtertuin en tegelijkertijd belt. Dan heb je dus oogcontact, om de kans op identiteitsfraude zo klein mogelijk te maken.

Al kost dat wel wat meer tijd om te regelen, aldus Van der Geld.

Papieren door brievenbus

Het ondertekenen van bijvoorbeeld een testament gebeurt in principe wel op het kantoor van de notaris, met het oog op het voorkomen van identiteitsfraude. Notariskantoren zijn gewoon open.

De wachtkamer is echter dicht, mensen gaan gelijk door naar de kamer waar zij een afspraak hebben, verder worden onder meer deurknoppen na elk bezoek schoongemaakt, zegt Gerrits.

Als mensen niet naar kantoor kunnen komen, dan is daar wel wat op te verzinnen, legt Van der Geld uit. Zo kun je ondertekenen door het papier door een raam aan te geven of door de brievenbus te stoppen ter ondertekening. "Maar wel met handschoenen aan."

Digitaal ondertekenen

Alleen in uitzonderlijke gevallen kan er digitaal worden ondertekend. Dan moet er wel sprake zijn van een noodgeval. De identiteit van iemand wordt dan vastgesteld via een videoverbinding.

Zo'n ondertekening is nu al rechtsgeldig, zegt Hens Meengs, woordvoerder van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB). Om elke mogelijke discussie echter uit te sluiten komt er een spoedwet, waarbij dit ook in de wet wordt opgenomen. De wet zorgt dan voor extra duidelijkheid, aldus Meengs.

De KNB verwacht dat het wetsvoorstel medio april in het parlement zal worden behandeld. Meengs zegt dat het aantal mensen dat digitaal zal tekenen relatief beperkt zal zijn: "geen honderden of duizenden".