Corona maakt duidelijk: ziekenhuiszorg slibt echt dicht
Het coronavirus hangt als een donkere wolk boven de financiële positie van ziekenhuizen. De ziekenhuiszorg staat op een kantelpunt, analyseert accountant en zorgspecialist Chris van den Haak van BDO. "Het coronavirus maakt pijnlijk duidelijk dat een zorginfarct een realistisch scenario is", zegt hij in gesprek met RTL Z.
BDO waarschuwde al vaker voor een mogelijk 'zorginfarct', waarbij de vraag naar zorg groter is dan wat ziekenhuizen kunnen leveren. Die verwachting komt nu uit. Bovendien is die structureel, als er niet wordt ingegrepen.
"Bij de eerste coronagolf zagen we al dat de zorg werd afgeschaald. Met ander woorden: die is minder toegankelijk. Bij de tweede golf zien we dat weer gebeuren", legt Van den Haak uit.
Geen plek
Gebrek aan personeel en torenhoge zorgkosten waren ook voor corona aan de orde, maar door de coronacrisis zien we waar dat uiteindelijk toe leidt: operaties die worden afgezegd, lange wachtlijsten, geen plek in een ziekenhuis in de buurt. Meer personeel klinkt als een simpele oplossing, maar dat leidt ook weer tot meer kosten. Aan die knop valt dus nauwelijks meer te draaien.
Om de zorg ook in de toekomst toegankelijk en betaalbaar te houden zijn dus ingrijpende veranderingen nodig. Onder meer in de financiering van ziekenhuizen. "Die is nu vooral productiegedreven", legt Van den Haak uit. Dat wil zeggen: ziekenhuizen krijgen geld voor bijvoorbeeld operaties.
Andere manier van denken
Maar voorkomen is beter dan genezen: veel liever voorkom je dat het aankomt op een dure operatie. Veel liever ben je er eerder bij en weet je door bijvoorbeeld leefstijlverbetering de gezondheid van patiënten te verbeteren.
Dat vergt een andere manier van denken en werken, liever vandaag dan morgen. Maar daarvoor zijn investeringen nodig. Door corona kunnen die niet gedaan worden, vreest Van den Haak bij de publicatie van de Benchmark Ziekenhuizen die BDO jaarlijks uitbrengt. Denk dan aan investeringen op het gebied van digitalisering, vroege diagnose en samenwerking met andere zorginstellingen in de regio.
Alle hens aan dek
Het is in de ziekenhuizen alle hens aan dek, momenteel. Reguliere zorg wordt afgeschaald en het verplegen van coronapatiënten brengt nieuwe kosten met zich mee. Dat zet de toch al behoorlijke lage rendementen die ziekenhuizen maken verder onder druk.
"Lagere rendementen in 2020 en 2021 liggen op de loer. Dat zorgt voor een beperkte ruimte om investeringen vanuit de exploitatie te financieren. Terwijl juist die investeringen nodig zijn om de sector te transformeren zodat zorg ook in de toekomst betaalbaar blijft", aldus Van den Haak.
Gemiddeld een 7,3
In de Benchmark Ziekenhuizen analyseerde BDO de financiële positie van een groot aantal kleine, middelgrote en grote ziekenhuizen in 2019. In principe staan de meeste ziekenhuizen er netjes voor, vergelijkbaar met een jaar eerder. Maar bestaande problemen, zoals die lage rendementen, worden niet opgelost en lijken te verergeren. Het gemiddelde rapportcijfer is een 7,3, iets lager dan een jaar eerder (7,4).
"Dit maakt duidelijk dat op lange termijn die transformatie echt nodig is. Als dit zo doorgaat zijn we over een jaar of 20 meer dan de helft van ons inkomen kwijt aan zorgkosten. Dat gaat ten koste van andere dingen", zegt Van den Haak.