Er komen nauwelijks bioboeren bij, maar aspergeteler Erik maakte de overstap wél
Het aantal boeren dat de omslag maakt naar biologische landbouw stagneert. Biologische landbouw is lastiger en duur, en consumenten willen niet de hoofdprijs betalen. Aspergeteler Erik Verhoeven uit Cromvoirt maakte de overstap wel. "Ik heb moeilijke jaren gehad, maar kies hier bewust voor."
Nu de meimaand nadert steken bij steeds meer boeren de asperges hun kop boven de grond uit. Dagelijks halen de aspergestekers ze uit de grond. Bij Verhoeven is dat niet anders, maar de manier waarop hij zijn asperges teelt is wel anders. Verhoeven teelt namelijk biologisch.
Verhoeven: "Niet-biologische boeren mogen vergif gebruiken om onkruid te bestrijden. Ik mag dat niet, dus moest ik een andere oplossing zoeken. Ik ben vijf jaar geleden met groenbemesters begonnen. Het gaat om klavers, die de bodem bedekt houden. "
Mislukte oogst
De overstap van regulier boeren naar biologisch boeren is gigantisch, weet Verhoeven. Nadat hij overstapte, mislukte de eerste jaren de oogst.
"De grond moet vruchtbaar worden, biodiversiteit hebben", legt Verhoeven uit. "De eerste jaren dat ik biologisch boerde, werden mijn asperges van top tot teen opgegeten door insecten. Mijn grond en planten waren zo verzwakt door chemicaliën dat de grond geen weerstand had."
Na een jaar of zes had hij geen last meer van insecten. "De plant was veel sterker geworden en had een natuurlijke afweerbarrière gevormd. Nu groeit alles zonder enige vorm van insecticide."
In deze video laat Erik zijn aspergekwekerij zien:
Minder kilo's
Verhoeven levert zijn asperges onder meer aan Ekoplaza. Die biologische supermarktketen maakt zich zorgen, omdat het aantal boeren dat biologisch gaat telen stagneert. In 2020 stonden er 2115 landbouwbedrijven onder controle van biologisch keurmerk SKAL, in 2019 waren dat er 2076 en een jaar eerder nog 2010. Nauwelijks groei dus.
Rene Oosting, AGF-coordinator bij moederbedrijf Udea, weet dat boeren de overstap moeilijk vinden. "Een boer is gewend aan een bepaald ras of bepaald hulpmiddel. Als je naar biologisch gaat, raak je die vastigheid grotendeels kwijt. Je moet je bedrijf weer opnieuw bedenken. En je haalt minder kilo's uit de grond."
Duur
Dat bevestigt Verhoeven. "We zijn teruggegaan in kilogrammen. Een gangbare boer haalt 10.000 kilo asperges per hectare van het land, wij doen er 6000 tot 7000. Ook levert het minder op. Als ik tien euro per kilo vraag en de buurman vraagt vijf euro, dan vragen ze aan mij waarom het zo duur is."
Hij maakt dus minder winst en bovendien is biologisch boeren duurder, zegt Verhoeven: "Groenbemesters kosten 250 euro per hectare. Gif spuiten is veel goedkoper."
Afhankelijk van de natuur
Een biologische boer verliest bovendien de controle, weet de aspergeteler.
"Een gangbare boer heeft de leiding op het land. Als hij last heeft van schimmel, gebruikt hij bestrijdingsmiddelen. Een biologische boer is afhankelijk van de natuur. Hij kan niets doen. Als de grond goed is, kan hij groeien. Maar je verliest de handvaten om in te grijpen met vergif en kunstmest."
De hoeveelheid biologisch land ten opzichte van de totale hoeveelheid land blijft in Nederland ver achter in vergelijking met andere Europese landen. In Nederland gaat het om 3,7 procent van het oppervlakte, in Italië is dit bijvoorbeeld 15,2 procent.
Waardevolle grond
Wijnand Sukkel, die onderzoek doet naar biologische landbouw bij Wageningen University, weet hoe dat komt. "De grond in Italië heeft minder landbouwwaarde. Het gaat om grond waar je niet zo heel veel mee kan. Je kunt er nooit hoogproductieve landbouw op hebben. Dus is het veel interessanter om met subsidies biologisch te gaan telen."
Nederlandse grond heeft over het algemeen meer landbouwwaarde, zegt Sukkel: "We hebben hier nog een flinke sprong te maken. Vijftien jaar geleden wilde de overheid al naar tien procent biologisch groeien. Dat is niet gelukt."
Dat heeft verschillende reden. De omslag van regulier naar biologisch boeren duurt lang. "En je kunt het niet voor gangbare prijzen afzetten. In de jaren '90 zijn veel agrariërs biologisch gaan boeren, maar ze zijn weer teruggeschakeld of gingen failliet", vertelt Sukkel.
Andere landen
Ook exporteert Nederland veel groente en fruit naar het buitenland. "Daarbij hebben afnemers een voorkeur voor producten uit de regio", zegt Sukkel. "Dat staat export in de weg."
Michaël Wilde, directeur van Bionext, de ketenorganisatie voor biologische landbouw en voeding, kijkt met jaloezie naar het buitenland. "Nederlanders zijn een zuinig volkje. We geven minder uit aan voedsel dan in andere Europese landen. Volgens 70 procent van de consumenten is de hogere prijs van biologische producten een barrière."
Bovendien is Nederland in vergelijking met bijvoorbeeld Duitsland en Oostenrijk meer verstedelijkt, zegt Wilde: "We hebben minder binding met de natuur. Mensen stellen zich dus ook minder de vraag waar hun eten vandaan komt."
Het financiële systeem is nog ingericht op grootschalige intensieve landbouw, aldus de directeur. "Als boer word je afgerekend op de korte termijn. Je moet je leningen afbetalen."
Bij biologische landbouw gaat het om de lange termijn, zegt Wilde: "Je doet aan gewasrotaties en geeft de bodem rust. Qua productie zit je dan lager, maar je moet kijken met de bril van de toekomst en niet met de bril van nu. Over 200 jaar kan er nog steeds verbouwd worden, zonder bodemuitputting."
