Mensen leggen massaal het werk neer voor meer loon: 'Staken helpt'
Het jaar is net begonnen en nu al is er in grote sectoren negen keer gestaakt, blijkt uit een inventarisatie van RTL Nieuws. Vorig jaar hadden werknemers de smaak ook al te pakken. Veelvuldig werd het werk neergelegd in het openbaar vervoer en ook medewerkers van de Bijenkorf, Etos, Gall & Gall en PostNL staakten voor meer loon. "Door de krapte op de arbeidsmarkt hebben medewerkers nu veel macht."
De FNV, de grootste vakbond van Nederland voorziet voor 2023 nog meer stakingen. Vandaag starten gemeenteambtenaren, zoals vuilnisophalers en boa's, in Almere met een tweedaagse staking. En die estafettestaking verspreid zich de komende weken naar meerdere gemeenten waar het werk wordt neergelegd. Op 15 februari is een landelijke demonstratie in Utrecht.
De cao voor gemeenteambtenaren geldt voor ruim 187.000 werknemers. De Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) bood een loonsverhoging van 5 procent op 1 februari en nog eens 3 procent per 1 april 2024. FNV wil een loonsverhoging van 12 procent voor één jaar. Ook eist de vakbond automatische prijscompensatie in de cao voor 2024. Om hun eisen kracht bij te zetten wordt er nu gestaakt door ambtenaren.
Recordaantal ultimatums
Volgens de FNV zijn in 2022 een recordaantal ultimatums afgekondigd. Het waren er tachtig. De staking bij de Nederlandse Spoorwegen – waar medewerkers uiteindelijk 9,25 procent erbij kregen – heeft volgens FNV de stakingsgolf in gang gezet.
Alex Lehr, universitair hoofddocent aan de Radboud Universiteit doet onderzoek naar arbeidsverhoudingen en staken. Ook hij heeft de indruk dat er meer wordt gestaakt dan voorgaande jaren. Volgens het CBS werd 22 keer gestaakt in 2021 en in 2020 waren er maar negen stakingen, dat lage aantal kwam door corona.
Staken werkt
Lehr zegt dat staken het sterkste machtsmiddel is van werknemers en die maken er nu optimaal gebruik van. "Staken werkt, blijkt uit onderzoek", zegt Lehr.
En recente voorbeelden ondersteunen dat. Havenmedewerkers bij Verbrugge Terminals staakten voor een loonsverhoging van 17 procent. De baas bood 7 procent en het personeel kreeg er uiteindelijk 10 procent bij. Ook de 1800 medewerkers van drankenwinkel Gall & Gall legden het werk neer. De werkgever bood in eerste 3,5 procent salarisverhoging, de vakbond eiste 5 procent en het personeel kreeg er na een werkonderbreking 4,25 procent bij.
Perfect storm om te staken
Staken loont op dit moment zegt Lehr. "Het is nu een perfect storm om te staken. Er is een hoge inflatie, mensen willen compensatie voor de hoge prijzen van hun levensonderhoud." En ze hebben ook wat te eisen, constateert Lehr. "Door de krapte op de arbeidsmarkt hebben medewerkers nu veel macht. Ze zijn onmisbaar voor hun baas en durven eerder te staken.
Jeroen Tjepkema van CNV Vakmensen ziet ook meer actiebereidheid onder de leden. "Mensen willen meer loonsverhoging en zijn ook bereid om in actie te komen." Wat een staking precies oplevert, is volgens Tjepkema moeilijk te zeggen. "Het is een onderhandelingsproces. De werkgevers komen vaak met een lager loonbod dan wat leden en de vakbond willen. Elke onderhandeling loopt anders. Vaak bereiken we een beter compromis, maar in sommige gevallen is een structureel hoger cao-loon niet mogelijk en komen we tot een eenmalige uitkering voor het personeel."