Zo lobbyde Neelie Kroes tegen de regels Mark Rutte het kantoor van Uber in
Voormalig Eurocommissaris Neelie Kroes deed er in de jaren 2014 tot 2016 werkelijk alles aan om Uber-topman Travis Kalanick aan tafel te krijgen bij premier Mark Rutte, blijkt uit deze week vrijgegeven stukken. Pikant, want Kroes was verboden om te lobbyen voor het bedrijf.
Tot 2014 was Neelie Kroes Eurocommissaris voor de Digitale Agenda. In die rol had zij onder meer te maken met de nieuwe opkomende internetbedrijven en de regulering daarvan.
Agressieve uitbreiding
Een van die innovatieve bedrijven die toen de kop op stak was taxi-app Uber. Het bedrijf breidde agressief uit in Europa, zo ook in Nederland. Ook met diensten die hier verboden waren, zoals UberPOP (met die dienst kon je een rit boeken bij een particulier in plaats van een echte taxichauffeur). Het was Kroes expliciet verboden om lobbywerk te doen voor Uber als ex-Eurocommissaris. Maar daar trok Kroes zich weinig van aan.
Eerder al berichtten onderzoeksplatform Investico en het FD al dat Kroes het lobbyverbod had geschonden.
Doet denken aan Steve Jobs
Uit documenten die gisteren zijn vrijgegeven blijkt dat Kroes onder andere premier Rutte met de regelmaat van de klok probeerde te bewegen om met topman Travis Kalanick om de tafel te gaan. Maar dat lag buitengewoon gevoelig, want Uber was verstrikt in een ruzie met de Inspectie Leefomgeving en Transport over de illegale praktijken van het bedrijf.
In augustus 2015 stuurt Kroes een nogal informeel appje aan partijgenoot Rutte over Kalanick:
"In Goult aan het genieten? Of inspecteer je je Koninkrijk? Ben jij volgende week weer in het Torentje? Zo ja, heb jij volgende week een ½ u voor mij? Heb een fascinerende ontmoeting gehad met founder van Uber. Kan mijn kleinzoon zijn. Hij doet mij denken aan Steve Jobs toen ik bij hem thuis over de vloer kwam. Je moet hem ontmoeten. Ned heeft kansen. Ben vrijdag terug uit SF (san Francisco, red.) Travis, zou volgende week kunnen invliegen. Best Neelie"
"Je moet hem ontmoeten." - Neelie Kroes over Uber-topman Travis Kalanick.
Drammer
Ambtenaren op het ministerie van Mark Rutte zijn het niet eens over wat ze de premier moeten adviseren. De een adviseert om het gesprek aan te gaan omdat Uber 'typerend voor de nieuwe economie is'. Een ander raadt het met klem af. Die laatste won op dat moment de strijd.
Maar dat Kroes de druk er flink op had staan, blijkt ook wel uit een interne mailwisseling tussen ambtenaren over het advies om Kalanick niet te ontvangen op het Torentje. "Als je denkt dat het handiger is dat ik dit mondeling adviseer, ook prima. Ik sluit alleen niet uit dat de MP (minister-president, red.) mij er alweer vanmiddag na het debat over belt (Neelie kan vrij drammerig zijn 😊 )."
Startupambassadeur
Hoewel Kroes op dat moment geen formele rol heeft bij Uber, is ze wel de baas bij Startup Delta. Een initiatief van de Nederlandse overheid om Nederland als startupland aan te prijzen. In die positie bleek Kroes heel goed in staat om het belang van Uber onder de aandacht te brengen.
Want waar de deuren bij Algemene Zaken nog even gesloten bleven, lukte het blijkbaar wel om een luisterend oor te vinden bij Economische Zaken. Uit de woorden van een ambtenaar blijkt ook dat Kroes actief het belang van Uber behartigt.
In detail op de hoogte
"Neelie Kroes komt vrijdag met topman Uber bij me langs", schrijft een ambtenaar begin november van 2015. "(…) Neelie claimt dat Uber in Nederland doorbraak wil maken en bereid is een vergaande afspraak te maken." Wat daar er uiteindelijk uit het gesprek is gekomen, blijkt niet uit de stukken.
Duidelijk is wel dat het geen bluf was van Kroes en dat ze in detail op de hoogte was van de besluitvorming binnen Uber, ook al had ze formeel daar geen enkele rol. Want een paar dagen later trok het bedrijf inderdaad de stekker uit UberPOP.
Rutte naar Uber
Begin 2016 komt de vurige wens van Kroes dan toch uit. Het komt tot een ontmoeting tussen Kalanick en Rutte. Er wordt een werkreis gepland naar Silicon Valley, waar Rutte spreekt met allerhande techbedrijven. De lijst van te bezoeken bedrijven wordt samen met Kroes opgesteld, zo blijkt uit de stukken.
Die adviseert expliciet om onder andere Uber toe te voegen aan de lijst. Net als marketingbedrijf Salesforce. Bij beide bedrijven zou ze een paar maanden later, direct na het aflopen van haar baan bij Startup Delta, officieel aan de slag gaan. Kroes maakt hoogstpersoonlijk de afspraak voor Rutte bij Uber.
Nog steeds huiverig
Maar ook al vindt het bezoek nu plaats in de VS en als onderdeel van een breder programma, Rutte blijft wat huiverig voor de beeldvorming. "Ik heb de MP vanochtend kunnen spreken. Resumerend: Hij is akkoord met een bezoek aan Uber, onder de voorwaarde dat zij er geen publicitair misbruik van maken (er mag t.z.t. best ruchtbaarheid aan het bezoek worden gegeven, maar uiteraard niet de bedoeling dat MP wordt ingezet als pion in discussie over illegale activiteiten)", schrijft een ambtenaar.
"Hij is akkoord met een bezoek aan Uber, onder de voorwaarde dat zij er geen publicitair misbruik van maken."
Het gesprek komt er uiteindelijk op 1 februari 2016. Uber wil verder groeien in Nederland, waar het inmiddels een kantoor heeft. Hoog op de agenda voor Uber staan de belastingregels, zo is de verwachting. Het bedrijf 'maakt zich zorgen' over de innovatiebox, valt te lezen. Dat is een regeling waarmee innovatieve bedrijven tegen voorwaarden een lager belastingtarief hoeven te betalen.
Ook wil Uber het hebben over internationale belastingregels die op dat moment gemaakt worden, die belastingontwijking door multinationals moeten tegengaan.
Onderzoek naar Kroes
Uit een kort gespreksverslag blijkt dat Kalanick Rutte vroeg hoe hij het beste het beleid in Nederland kan veranderen? "Praat – samen met Neelie – met mevrouw Dijksma, een zeer goede minister", antwoordde Rutte.
Neelie Kroes was niet bereikbaar voor commentaar. Sinds de zomer worden haar inspanningen voor Uber onderzocht door de Europese antifraudewaakhond OLAF.