Twee op de vijf bedrijven lijken bij sollicitatie te kiezen voor witte man
Ben je een vrouw, heb je een beperking en/of heb je een niet-witte huidskleur? Dan is de kans dat je een baan krijgt, ondanks de krapte op de arbeidsmarkt, nog altijd kleiner dan als je niet (een van die) karakteristieken hebt. Dat geldt ook voor medewerkers met een andere geaardheid dan heteroseksueel, zo blijkt uit onderzoek van Rabobank onder 1500 bedrijven.
Maar liefst 35 procent van de respondenten geeft aan bij vacaturekandidaten te kiezen voor een meerderheidskandidaat. Nog eens vijf procent zegt dat niet te doen, maar vanwege hun antwoord op andere vragen denken de onderzoekers dat ze een sociaal wenselijk antwoord hebben gegeven en dus in de praktijk wel voor de witte man te kiezen.
"Gecombineerd wijzen deze percentages erop dat 40 procent van de bedrijven in Nederland niet inclusief is: deze groep kiest voor meerderheidskandidaten om vacatures in te vullen", aldus de onderzoekers van RaboResearch.
De bedrijven kregen bij de enquête onder meer de vraag voorgelegd of ze bij (eventuele) vacatures binnen het bedrijf een voorkeur hadden voor werknemers uit een meerderheidsgroep boven werknemers uit een minderheidsgroep. Daarbij werd alleen niet gevraagd voor welke meerderheidsgroep ondernemingen een voorkeur hebben.
Wat is een minderheidsgroep?
Een meerderheidskandidaat werd gedefinieerd als een kandidaat met dezelfde karakteristieken als de meerderheid van de medewerkers binnen de organisatie.
Bij een minderheidsgroep ging het in dit onderzoek om medewerkers die een andere sekse hadden (bijvoorbeeld vrouw), een andere herkomst (zoals niet-Westers), een andere geaardheid en/of een beperking
De meeste respondenten hadden een leidinggevende functie en vaak was er op papier wel een diversiteitsbeleid. "Alleen het hebben van een diversiteitsbeleid werkt dus niet; het leidt vooralsnog niet tot ander gedrag als bedrijven daadwerkelijk keuzes moeten maken bij het aannemen van nieuwe werknemers," zo staat in het onderzoeksrapport.
Beleid versus realiteit
"Grotere bedrijven geven vaker aan een diversiteitsbeleid te hebben, maar handelen desondanks niet inclusiever. Kleinere ondernemingen zónder diversiteitsbeleid zijn zelfs inclusiever dan grote ondernemingen mét een diversiteitsbeleid", constateren de onderzoekers.
Er is ook gekeken in hoeverre de ondervraagde bedrijven last hadden van de krapte op de arbeidsmarkt. Van de bedrijven die doorgaans kiezen voor een meerderheidskandidaat, ervaart 19 procent meer arbeidsmarktkrapte dan de concurrenten in dezelfde sector.
Niet vreemd want bedrijven die inclusieve keuzes maken kunnen op de arbeidsmarkt vissen uit een bredere pool kandidaten.
Onduidelijk is wat de bedrijven doen die een voorkeur hebben voor de witte man als die niet solliciteert. Als minderheidskandidaten zich wel melden, worden die afgewezen? Het lijkt er wel op gezien de extra hinder van de personeelskrapte, maar de onderzoekers hebben er niet specifiek naar gevraagd.
Suzanne Bijkerk, econoom bij Rabobank: "Het is teleurstellend, maar niet verrassend dat de inclusiviteit in het bedrijfsleven nog niet erg opschiet. De Sociaal Economische Raad constateerde dit in 2019 natuurlijk ook al. Opvallend is wel dat dit ook meteen zichtbaar is in de arbeidsmarktkrapte die ondernemingen ervaren."
Meer omzet
Opvallend is dat bedrijven die een divers personeelsbestand hebben, ook meer omzet draaien. Bij veel niet-inclusieve bedrijven (32 procent) is de laatste drie jaar de omzet gedaald. Bij inclusieve bedrijven is dat slechts bij 23 procent het geval.
"Mogelijk kunnen inclusieve bedrijven vanuit hun werknemersbestand ook aanspraak maken op een meer diverse en daarmee grotere afnemersmarkt", vermoeden de Rabo-economen. "Een andere mogelijke verklaring is dat niet-inclusieve bedrijven door een tekort aan personeel hun afnemers onvoldoende kunnen bedienen en hun omzet daardoor zien stagneren."
Mentorprogramma's en streefcijfers
De onderzoekers adviseren bedrijven om met streefcijfers te werken, bijvoorbeeld over het percentage vrouwelijke werknemers. Ook een mentorprogramma kan helpen.
Bijkerk denkt dat het personeelstekort bij de niet-diverse bedrijven anders alleen groter zal worden: "Op de korte termijn zal de arbeidsmarkt alleen maar krapper worden, door onder andere de vergrijzing. Naar verwachting heeft in 2050 ongeveer 40 procent van de bevolking een migrantenachtergrond en van de generatie van 30-40 jaar zijn meer vrouwen hoger opgeleid dan mannen."
De economische positie van mensen met een migratieachtergrond is in Nederland veel minder sterk, leggen we in onderstaande video uit: