Aanpassen energiesysteem voor 2050: 'Nú keuzes maken'

Het voorkomen van schaarste is een van de prioriteiten. Schaarse energie, zoals waterstof, mag dan ook alleen gebruikt worden op plekken waar geen goed of betaalbaar alternatief is. Voorlopig wordt waterstof dus vooral gebruikt voor de verduurzaming van de industrie en (zware) mobiliteit.

Schaarse energie

Verder wil het kabinet vol inzetten op duurzame energie, zoals zonne- en windenergie. Maar omdat daarmee niet altijd voldaan kan worden aan de vraag naar duurzame energie, blijft energiebesparing belangrijk. Energie die niet verbruikt wordt, hoeft immers ook niet te worden opgewekt.

Per 1 juli is de energiebesparingsplicht voor de industrie dan ook aangescherpt. Bedrijven en instellingen met een jaarlijks energieverbruik van 50.000 kWh elektriciteit (of 25.000 m3 aardgas) of meer, zijn verplicht energiebesparende maatregelen te nemen, die zichzelf in vijf jaar terugverdienen.

Eerder maakten we deze video over een grote waterstoffabriek op zee:

In de toekomst wordt internationale samenwerking nog belangrijker. Nederland kan een belangrijk energieknooppunt blijven voor Europa, vanwege de grote havens en grote rol in de productie van windenergie. Het kabinet wil bijvoorbeeld afspraken maken met andere Noordzeelanden over de ontwikkeling van energiehubs op de Noordzee, zodat Nederland nog beter aangesloten is op de energiesystemen van andere landen.

Ruimte nodig

Dan een andere essentiële factor: ruimte. Met het Programma Energiehoofdstructuur (PEH) brengt het kabinet concreet in kaart hoeveel ruimte er nodig is voor het toekomstige energiesysteem. Elektrolysers (een soort waterstoffabrieken), grote batterijen voor opslag; waar zet je ze allemaal neer? Het kabinet stelt voor om onderdelen uit het fossiele systeem opnieuw te gebruiken. Voor het transport van waterstof kunnen bijvoorbeeld grotendeels bestaande gasleidingen worden gebruikt.

De 21 plekken die nu zijn aangewezen voor energiecentrales, inclusief eerder gesloten kolencentrales, zijn bestemd voor de duurzame energiecentrales. Ook is nu al in kaart gebracht waar nieuwe hoogspanningslijnen en hoogspanningsstations moeten komen, omdat er in de toekomst meer elektriciteit geproduceerd en gebruikt zal worden. Zoals het er nu naar uitziet, gaan vooral de bewoners van Noord-Nederland en Flevoland daar wat van merken.

Het kabinet heeft grootse plannen voor groene waterstof, die wordt opgewekt met elektriciteit waarbij geen CO2 vrijkomt. Zogeheten elektrolysers komen op plekken waar stroomkabels van windparken op zee aan land komen. Hierdoor zijn er minder hoogspanningslijnen nodig. Verder worden afspraken gemaakt met provincies en netbeheerders over de spreiding van opslagbatterijen, die zo groot kunnen zijn als een zeecontainer.

Een klimaatneutrale samenleving in 2050 vraagt om een grote verbouwing van ons energiesysteem. Daarmee wordt Nederland minder afhankelijk van het buitenland, onze lucht schoner en het biedt economische kansen, aldus minister Jetten. "Maar om daar te komen moeten we nú vooruitkijken en keuzes maken. Dat doen we met deze strategie voor het energiesysteem van de toekomst."

Actualiseren

De komende tijd gaat het kabinet in gesprek met allerlei belanghebbenden en geïnteresseerden, zoals ook het Expertteam Energietransitie. Dit team bestaat uit energie-experts, economen, bedrijfskundigen en gedrags- en maatschappijwetenschappers. De plannen worden daarna aangescherpt en verder aangevuld om eind 2023 definitief vast te stellen. Vervolgens wordt het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE) iedere vijf jaar geactualiseerd.

Het kabinet heeft het Planbureau voor de Leefomgeving gevraagd om te reageren op het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE). Het NPE werkt als overkoepelende strategie voor toekomstig beleid, wordt iedere vijf jaar geactualiseerd en wordt opgenomen in de nieuwe Energiewet. Met het Programma Energiehoofdstructuur (PEH) gebeurt dit elke vier jaar.