Investeringsbank overheid leent maar miniem deel van 1,7 miljard uit

Invest-NL werd 16 januari 2020 officieel gelanceerd met een kapitaal van 1,7 miljard euro om uit te lenen. Het geld is bedoeld voor bedrijven die werken aan technieken of producten die misschien heel waardevol blijken te zijn, maar net zo goed compleet kunnen mislukken. 

Dit soort bedrijven zijn belangrijk om de omslag te maken naar een economie zonder CO2-uitstoot en afval waarin grondstoffen worden hergebruikt. Dat klinkt nu nog als toekomstmuziek en dat is ook de reden dat banken en investeerders huiverig zijn om geld uit te lenen aan dit soort bedrijven. 

Opstartjaar

Dit gat moet Invest-NL opvullen, maar vorig jaar was duidelijk een opstartjaar. In totaal werden er afspraken gemaakt voor leningen voor een bedrag van 241 miljoen euro. Ruim de helft van dit bedrag is gestopt in een fonds waar ook het ministerie van Economische Zaken en de Europese InvesteringsFonds aan meedoen. 

Slechts 27,6 miljoen werd daadwerkelijk uitgeleend aan welgeteld vier bedrijven. Dat lijkt weinig, maar topman Wouter Bos heeft er wel een verklaring voor. "We hebben alle mensen nog aan moeten nemen die we nodig hebben om zaken te kunnen doen. Dus dat je dan een langzame start kent, is eigenlijk normaal", zegt de oud-minister van Financiën (voor de PvdA) in het kabinet Balkenende IV.

De 'grootste hobbel' volgens hem is de onzekerheid over het beleid van de overheid als het gaat om de energietransitie. "Waar wil Nederland wel in investeren en waarin niet? Gaan we verder met biomassa of kernenergie?", somt Bos op. "Zolang dat soort vragen boven de markt hangen, wordt het voor elke investeerder, ook voor ons, heel moeilijk om je geld voor langere termijn weg te zetten."

Oproep aan politiek

Hij roept dan ook op om hier in de kabinetsformatie aandacht aan te besteden. "Dit zijn politieke vragen en die moet de politiek beantwoorden. Dan durft het bedrijfsleven te investeren", zegt Bos. 

Hij is wel blij dat het tempo waarmee investeringen worden gedaan inmiddels aardig is opgelopen. "We hebben in de eerste vijf maanden van 2021 al ongeveer net zo veel financiering gedaan als in heel 2020", vertelt hij. 

"Dat maakt het voor mij een stuk makkelijker om aan de buitenwereld uit te leggen wat wij nu doen", zegt hij. "We liggen ook onder een vergrootglas, want we werken met belastinggeld." 

Stel dat Invest-NL te makkelijk geld zou uitlenen, dan zou het ook niet goed zijn, vindt Bos. "Ik denk dat dat desastreus zou zijn voor onze reputatie."

Van kritiek op de werkwijze van het investeringsvehikel, zoals de ondergrens van minimaal 5 miljoen euro voor een lening, wil de PvdA-coryfee niets weten. "We mogen niet financieren als de markt het ook kan en voor kleine financieringen zijn er de regionale ontwikkelingsmaatschappijen die dat prima kunnen", zegt hij.

Bos voegt nog toe dat Invest-NL via een fonds waarin het met ministerie van Economische Zaken in participeert ook investeert in het mkb. 

Dure flexibele schil

In totaal was Invest-NL vorig jaar 7,5 miljoen euro kwijt aan personeel. Topman Bos is grootverdiener, hij ontving in totaal 250.000 euro voor iets meer dan een jaar werk bij de instelling. 

De 59 fulltime medewerkers die eind vorig jaar op de loonlijst stonden ontvingen samen zo'n 4,4 miljoen euro aan salaris. Behalve pensioenkosten en sociale lasten vormde de inhuur van externe krachten ook nog een flinke kostenpost. Al de ingevlogen juridische en financiële expertise kostten nog eens 1,6 miljoen euro.

Of dit de komende jaren minder zal worden is niet zeker. De instelling verwacht ieder jaar te werken met een 'substantiële flexibele schil, dus met inhuur van veel externe krachten, en het bedrag hiervoor 'kan fluctueren', laat een woordvoerder weten.