RIVM: Tata Steel stoot veel meer kankerverwekkende stoffen uit dan verwacht
Tata Steel in Velsen-Noord stoot veel meer metalen en kankerverwekkende 'paks' uit dan verwacht op basis van de jaarlijkse milieuverslagen die de staalfabriek zelf aanlevert. Van sommige stoffen zijn de gemeten concentraties tot wel duizend keer hoger.
Tot die conclusie komt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) na een nieuw onderzoek naar de uitstoot van schadelijke stoffen vanaf het terrein van Tata Steel. Het rapport is uitgevoerd in opdracht van de omliggende gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen en de provincie Noord-Holland.
Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (paks) ontstaan bij onvolledige verbranding. Ze worden bijvoorbeeld gevormd bij aangebrand eten op de barbecue, het roken van sigaretten en de productie van staal. In hoge concentraties kunnen deze stoffen kanker veroorzaken.
Meer mensen met longkanker
Uit eerdere onderzoeken is al gebleken dat in de regio IJmond aanzienlijk meer mensen lijden aan longkanker dan in de rest van het land. Ook hartaandoeningen en diabetes komen er vaker voor. Volgens het RIVM hebben de stofregens vanaf het terrein van Tata Steel een 'ongewenst effect' op de gezondheid van kinderen.
Voor de paks indeno(1,2,3-cd)pyreen (IND) en benzo(ghi)peryleen (BGP) zijn de gemeten concentraties tot duizend keer hoger dan volgens de onderzoekers te verwachten zou zijn op basis van de officiële uitstootgegevens. Koper kwam tot 50 keer meer voor en lood en chroom tot 5 keer meer dan de berekende waarde.
Tata Steel ligt al langer onder vuur vanwege de overlast en milieuvervuiling voor de omgeving. Veel van de 150.000 inwoners in de IJmond zijn bezorgd over de stoffen die ze inademen en over stofdeeltjes die ze in hun omgeving zien liggen.
Betere informatievoorziening
Het RIVM raadt aan om de informatie over de uitstoot van bronnen op het terrein van Tata Steel te verbeteren. De onderzoekers dringen daarbij aan op meer transparantie. Zo is het belangrijk om te weten op welke manier de stoffen worden uitgestoten: als stoffen bijvoorbeeld uit een hoge schoorsteen komen, verspreiden ze mogelijk verder over het gebied.
Waarom de gemeten en opgegeven concentraties zo erg van elkaar verschillen is volgens de onderzoekers moeilijk te zeggen. Wel geven ze enkele mogelijke verklaringen. Zo ontbreken de uitstootcijfers van onderaannemers die ook op het terrein van Tata Steel actief zijn, maar geen milieujaarverslagen hoeven te maken.
Ook is het mogelijk dat de uitstoot die ontstaat bij incidenten wordt onderschat. Het treinverkeer op het terrein en de opslag en overslag van kolen en ertsen zijn verder mogelijke bronnen. Een andere factor die kan meespelen, is het opnieuw opwaaien van stoffen die al jaren eerder in de bodem zijn terechtgekomen.
'Snel in gesprek'
Zowel de provincie Noord-Holland als de gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen delen de zorgen van het RIVM, schrijven ze in een gemeenschappelijke reactie. Zij zien in het rapport de bevestiging van de ingezette koers en de noodzaak om de emissies van het terrein van Tata Steel zo veel en zo snel mogelijk te verminderen.
Tata Steel zelf laat weten het rapport 'zeer serieus' te nemen en het 'nauwkeurig' te zullen bestuderen. De staalmaker hoopt snel met het RIVM in gesprek te gaan om te begrijpen waar de verschillen zitten en wat ze kunnen doen om verbeteringen aan te brengen.
Verder benadrukt Tata Steel dat het al 'ingrijpende maatregelen' heeft genomen om de uitstoot en de verspreiding van stof tegen te gaan. "Dat heeft ertoe geleid dat de emissies van onder andere geur, stof en geluid in de omgeving zijn afgenomen. En ook dit jaar en de komende jaren gaan wij onze uitstoot verder verminderen."
Tata neemt maatregelen
Dit moet ertoe leiden dat de uitstoot van paks nog dit jaar met de helft afneemt. Daarnaast moet de neerslag van stofregens in 2023 met twee derde zijn afgenomen. Tegelijkertijd moet ook de uitstoot van metalen met ruim de helft zijn afgenomen. Verder rekent het bedrijf dan op een vermindering van fijnstof met een derde.
Het kabinet noemt het vooral belangrijk dat met het rapport onomstotelijk is bewezen dat de vervuiling van Tata Steel komt, en niet van andere bedrijven in de regio. "Dat is natuurlijk een belangrijk gegeven", zegt staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat. "En daar moeten we nu wat mee."
De bewindsvrouw brengt over twee weken een werkbezoek aan Tata Steel om te praten met het bestuur, omwonenden en de provincie. Aankomende zomer en aan het eind van het jaar kijkt het kabinet of Tata Steel zich houdt aan zijn beloftes om de uitstoot naar beneden te brengen. "De gezondheid in de buurt staat voorop", aldus Heijnen.
Staalproductie met waterstof
Naast de uitstoot van paks en metalen is Tata Steel is ook de grootste CO2-uitstoter van Nederland. Om die uitstoot te verminderen is de transitie naar duurzame staalproductie in gang gezet. In de toekomst wil het bedrijf staal maken met aardgas en waterstof in plaats van kolen.
Toch zal het nog wel even duren voordat er echt 'groen staal' uit de fabriek rolt. Naar verwachting stapt Tata Steel in 2030 over op gas, dat vele malen minder vies is dan kolen. Pas daarna schakelt het staalconcern over op groene waterstof. In 2050 moet heel Tata Steel CO2-neutraal produceren.