Nederland kan geen vuist maken in machtsstrijd bij Air France-KLM
Opnieuw is er ruzie over de macht bij Air France-KLM. Gaan de Fransen dit keer winnen, en kunnen zij KLM-topman Elbers uit de weg ruimen?
Wat is er aan de hand?
Sinds de Nederlandse luchtvaarttrots KLM in 2004 fuseerde met Air France, bestaan in Nederland zorgen over een machtsgreep door de Fransen. Die zouden het geld, bedrijfsonderdelen en de vluchten naar Parijs willen trekken, ten koste van de werkgelegenheid, de portemonnee en het aanzien van Nederland in de wereld. Dat wringt, ook omdat KLM afgelopen jaren beter presteerde dan Air France, dat vooral met stakingen honderden miljoenen verspeelde.
Waarom is de al jarenlang durende machtsstrijd nu weer in het nieuws?
In mei loopt de zittingstermijn van Pieter Elbers als topman van KLM af. Hij moet daarom worden herbenoemd. De vrees bestaat dat de Fransen hem uit de weg willen ruimen, omdat hij te veel tegengas geeft tegen de pogingen uit Parijs om het roer in handen te krijgen. Vandaag praat minister Wopke Hoekstra van Financiën met zijn Franse collega over de benoeming.
Waarom is de herbenoeming zo belangrijk?
Bij de fusie in 2004 ontstond de houdstermaatschappij Air France-KLM. Dat is de moeder van de twee dochterbedrijven Air France en KLM. Maar dochter KLM heeft nog steeds een zelfstandige directie en een eigen raad van commissarissen. Daarmee kan het bedrijf nog iets van haar zelfstandigheid bewaren. En een sterke topman van KLM kan tegenwicht bieden tegen de druk uit Parijs.
Wie gaat er over de herbenoeming van Elbers?
Dat is een beetje lastig. De raad van commissarissen van KLM beslist over de herbenoeming. Maar die beslissing moet wel worden goedgekeurd door de aandeelhouders van KLM. Dat zijn houdstermaatschappij Air France-KLM en drie Nederlandse stichtingen. De Nederlandse Staat heeft overigens ook nog een bescheiden aandelenbelang in KLM, van een kleine 6 procent, daarom is er ook een rolletje voor Hoekstra weggelegd.
Wie zijn die invloedrijke commissarissen van KLM eigenlijk?
Dat zijn vijf Fransen en vier Nederlanders. De (Nederlandse) voorzitter van de raad is Hans Smits, die vroeger Schiphol, Rabobank en het Havenbedrijf Rotterdam leidde. Hij zit overigens ook in het bestuur van de houdstermaatschappij Air France-KLM.
De andere Nederlanders zijn de advocaat Marry de Gaay Fortman (Houthoff), topman van de Deense brouwer Carlsberg en ex-topman van Friesland Campina Cees 't Hart en hoogleraar strategie Annemiek Roobeek. Geen laagvliegers dus.
Welke vijf Fransen hebben zij in de raad tegenover zich?
Dat is een gezelschap van Franse zakenmensen, met vaak goede banden in de Franse politiek. Zowel Philippe Calavia als Pierre-Francois Riolacci waren in het verleden financieel bestuurder van de houdstermaatschappij Air France-KLM. Jean Peyrelevade leidde in het verleden staatsbedrijven als Suez en Credit Lyonnais.
Nummer vier, Francois Enaud, was tot 2015 topman van de Franse automatiseerder Sopra Steria. Nu leidt hij een projectontwikkelaar. En Fleur Pellerin is topvrouw van een investeringsfonds, maar was tussen 2014 en 2016 minister van Cultuur. In die rol was zij onder meer betrokken bij de gezamenlijke aankoop van twee Rembrandts van familie De Rothschild door de Franse en Nederlandse Staat.
Waarom bemoeit minister Hoekstra zich met de KLM-benoeming?
Eigenlijk heeft de Nederlandse Staat daar niets over te zeggen. Met het piepkleine belang van nog geen zes procent in KLM kan ze als aandeelhouder geen vuist maken. Maar gezien de grote belangen van de luchtvaartmaatschappij voor Schiphol, de Nederlandse economie en werkgelegenheid, hebben Nederlandse bewindslieden hun Franse tegenpolen wel vaker hun kijk op de zaak gegeven.
Hebben die gesprekjes dan wel zin?
Misschien toch wel iets. In het verleden waarschuwde de voorganger van Hoekstra, Jeroen Dijsselbloem, dat Nederland geen aandelen nodig heeft om invloed uit te oefenen omdat het landingsrechten en een exploitatievergunning aan KLM verleent.
Dus de herbenoeming van Elbers zal wel doorgaan?
Dat staat niet vast, want de Nederlandse Staat heeft dus geen echte stem in het bedrijf. Maar de Fransen hebben inmiddels wel begrepen dat zij de topman van KLM niet zomaar aan de kant kunnen schuiven.