Chinese plasticban is goudmijn voor recyclers: 'Aanbod is vervijfvoudigd'
Waar gaat plastic naartoe als je het weggooit? Tot een jaar geleden was het antwoord meestal: China. Maar de Volksrepubliek sloot in januari 2018 de grenzen voor 24 categorieën afval, waaronder plastic. En dat lijkt een zegen te zijn voor de Europese en ook de Nederlandse recycle-industrie.
Sinds de start van de rapportage in 1992 heeft China in totaal 106 miljoen ton plasticafval geïmporteerd, goed voor 45,1 procent van alle bij elkaar opgetelde importen. Maar het land wilde niet langer 'het afvoerputje van de wereld zijn' en stopte met het importeren van afval.
China bedankt
Recyclebedrijf Van Werven in Flevoland profiteert flink van de Chinese ban op plasticafval. Zo opende het recyclingbedrijf begin januari hun vijfde Europese locatie, in Zweden. En een zesde locatie waar het bedrijf 'kunststof afval een nieuw leven geeft' staat in de steigers.
"Allemaal dankzij een beslissing van een Chinese minister", zegt Ton van der Giessen, directeur van het bedrijf. De Chinese importban heeft de Europese plasticrecyclers volgens hem enorm geholpen. De beslissing geeft meer zekerheid. "En daardoor meer ruimte om te investeren."
Je hebt plastic nodig om te recyclen
Het bedrijf begon met het recyclen van harde plastics, zoals tuinstoelen. Die plastics worden verwerkt tot korrels (recyclaat), die vervolgens weer gesmolten kunnen worden om nieuwe plastic producten van te maken.
De sector kent volgens Van der Giessen twee uitdagingen: hoe kom je aan voldoende materiaal om te recyclen en waar kun je die gerecyclede korrels vervolgens weer kwijt?
"Toen we dertien jaar geleden begonnen was het grootste probleem om producenten te overtuigen dat ze onze korrels konden gebruiken", zegt hij. Daarna verschoof het probleem naar het aanbod van plastic. "Want als wij geen restplastic hebben, kunnen we ook niets recyclen", zegt Van der Giessen.
Minder concurrentie
De stroom plasticafval is niet constant en er is veel concurrentie. "Wat wel wordt verzameld, en niet in de verbrandingsoven terechtkomt, werd voor het grootste deel naar China geëxporteerd. Dat was goedkoper. Slechts een klein deel kwam bij ons terecht", zegt Van der Giessen.
Dat is nu wel anders. De grote Chinese concurrent is vrijwel verdwenen. "Het aanbod is voor ons denk ik wel vervijfvoudigd. Nu is ons grootste probleem dat we niet genoeg productiecapaciteit hebben."
Overgangsperiode
Die hosannastemming geldt nog niet voor alle bedrijven in deze branche. Van Werven verwerkt het materiaal zelf, maar een aantal recyclingbedrijven exporteerde het plastic ook naar China.
Dat gebeurde bijvoorbeeld bij Kras Recycling uit Volendam. "Wij exporteerden ongeveer de helft van onze handel naar China", zegt directeur Ben Kras. Daarin was het bedrijf niet de enige, zo stelt hij dat ongeveer 50 procent van al het plastic afval in de wereld in China terecht kwam.
En dat merkt het bedrijf nu in hun afzet. "We hebben afgelopen jaar toch wel 20 tot 25 procent minder volume-omzet gerealiseerd", zegt hij. Kras is tevens co-voorzitter van NRK Recycling, de branchevereniging voor de kunststof recyclingindustrie in Nederland, en ziet dit beeld ook terug bij collega's.
Dalende prijzen voor plasticafval
Door de Chinese regels wijkt Kras nu met een deel van zijn plastic uit naar andere landen. "De marktprijzen zijn soms wel met 80 procent gedaald omdat de massale vraag uit China is weggevallen. Daardoor zijn landen als Turkije, Vietnam, Maleisië en Indonesië interessant genoeg geworden om heen te exporteren."
Maar hij is niet negatief en benadrukt dat het overgangsperiode is. Kras ziet kansen voor de Europese recyclingbedrijven. Want juist nu is er in Europa behoefte aan meer capaciteit.
348 miljoen ton plastic per jaar
Hoeveel capaciteit er door de ban daadwerkelijk in Europa is bijgekomen, of hoeveel er meer is gerecycled, is nog niet bekend.
Wel kennen we de cijfers van voorgaande jaren. In 2016 en 2017 werd er in Europa respectievelijk 60 miljoen ton en 64,4 miljoen ton plastic geproduceerd. Wereldwijd nam de productie toe van 335 miljoen ton in 2016 tot 348 miljoen ton in 2017, volgens de cijfers van Plastics Europe, de Europese branchevereniging voor fabrikanten van plastic.
In vergelijking met die cijfers stelt recycling niet zoveel voor. In 2016 werd in Europa 8,4 miljoen ton plastic verzameld voor recycling waarvan ook nog eens een groot deel naar China werd geëxporteerd.
Wereldwijde verandering
Niet alleen de recyclers zien de kansen. Ook in de circulaire hoek zien ze de importban als iets positiefs. Jan Jaap Folmer van Upp! UpCycling Plastics noemt de ban 'uiteindelijk een zegen' voor de industrie. Folmer en zijn bedrijf specialiseren zich in het verwerken van het afval waar je product hebt gebruikt. Zij doen dit in Nederland, maar ook in opkomende afvallanden zoals bijvoorbeeld Vietnam.
"Wereldwijd is een verandering gaande. Mensen denken nu meer na over wat ze met hun plastic afval doen", zegt hij.
Zijn er dan alleen maar kansen?
Uiteraard niet. De verwachting is dat door het wegvallen van de Chinese markt Nederland in 2018 de recycle-doelstellingen niet heeft gehaald, omdat de export naar China ook meetelde en dat heeft gevolgen.
Bedrijven die plastic zoals verpakkingen op de markt brengen betalen mee aan de inzameling en recycling middels het Afvalfonds Verpakkingen (AV). Dat kost jaarlijks zo'n 150 miljoen euro. Door het Chinese verbod is de prijs van plasticafval gedaald, waardoor de opbrengsten van AV ook minder worden. En dat zou betekenen dat er meer geld bij moet.
Voor 2019 is het tarief gelijk gebleven omdat het fonds de uiteindelijke cijfers van 2018 wil afwachten. Daarbij sluit AV niet uit dat de kosten het jaar erna wel zullen stijgen: "Als de kosten oplopen voor recyclen, stoppen wij er niet opeens mee. We moeten hoe dan ook de wettelijke doelstellingen halen", zegt Miranda Boer, woordvoerder van het Afvalfonds.
Op de korrel
En zelfs al halen we dat doel toch, dan zijn we er met meer recyclen nog niet, beaamt ook Folmer. "We moeten ook een bestemming hebben voor de korrels. Als er geen vraag naar is, worden ze alsnog de verbrandingsoven in gegooid."
Van de korrels worden nu onder andere paaltjes en stoeltjes gemaakt, voor veel andere toepassingen lijken producenten nog niet warm te lopen.
5 miljoen ton meer korrels
Dat is ook een bezorgdheid van de Europese Commissie. Uit toezeggingen van bedrijven concludeerde de Commissie in november dat het aanbod van gerecycled plastic kan toenemen tot 10 miljoen ton per 2025. Maar de vraag naar het gerecyclede goedje neemt slechts met 5 miljoen ton toe.
In Flevoland richten ze zich nu eerst op de productiecapaciteit. Daarna volgt de vraag hoe je de grondstof meer kan toepassen. "De bewustwording bij producenten groeit", zegt Van der Giessen. "We schuiven steeds verder de goede kant op."
Maar dat hangt wel samen met zowel het aanbod als de vraag. "Daar moet de recycling en productie-industrie ook mee leren werken."