Nieuwe wetgeving gaat afspraken franchisers 'op scherp zetten'

Onlangs voerden negen franchisenemers van Top1Toys een hoger beroep tegen de keten. Ze eisten een schadevergoeding. Ze meenden dat Top1Toys hen verkeerde prognoses over winstmarges zou hebben gegeven en dat zij als gevolg daarvan in de schulden waren gekomen. 

De schadevergoeding werd om verschillende redenen afgewezen. Zo had een aantal ondernemers zelf begrotingen en ondernemingsplannen opgesteld. Volgens het Gerechtshof waren zij daarnaast voldoende gewaarschuwd voor de risico's van het ondernemerschap.

Bovendien had bij de prognoses van Top1Toys een disclaimer gestaan: 'Aan bovenstaande cijfers kunnen geen rechten worden ontleend.'

Minder verdienen dan verwacht

Het komt vaker voor dat franchisenemers ruzie krijgen met de keten waarbij zij zich hebben aangesloten. Zo legden franchisenemers van Bakker Bart een claim van 25 miljoen euro neer omdat ze meenden jarenlang te veel voor het deeg te hebben betaald. Afgelopen zomer probeerde Hema nog van dwarsliggende franchisenemers af te komen.  

Bart van der Schoot, eigenaar van De Franchiseadviseur en voorzitter van BVFN, het overkoepelende orgaan van franchisenemers, bemiddelt jaarlijks in tientallen soortgelijke conflicten. "De aanleiding is vaak dat franchisenemers minder verdienen dan verwacht. Meestal zijn conflicten in een vroeg stadium nog wel bij te sturen, mits beide partijen de intentie hebben om eruit te komen en transparant zijn over wat ze willen, bijvoorbeeld qua groeidoelstellingen."

Zelf onderzoek doen

Tussen franchisenemers en franchisegevers gaat het veel vaker goed dan fout, benadrukt Boris van der Ham, voorzitter van de Nederlandse Franchise Vereniging. "Er zijn in Nederland meer dan 800 soorten franchiseformules, waaronder tienduizenden ondernemers hangen. Als je dat afzet tegen het aantal rechtszaken, dan valt het wel mee."

"Hoe je het ook wendt of keert, franchisegevers én franchisenemers zijn allebei ondernemers. Natuurlijk mag de franchisenemer verwachten dat de juiste cijfers op tafel komen. Maar soms is het moeilijk die prognoses vast te stellen en bij bijvoorbeeld horeca hangt het succes ook in grote mate af van de uitbater."

"Een franchiseformule is géén verzorgingsmodel met een eindeloze zorgplicht", zo benadrukt hij. "Al zullen veel franchisegevers zich inspannen om te zorgen dat het met de vestigingen goed gaat. Dat vinden ze belangrijk en bovendien hebben ze er zelf ook belang bij omdat ze er inkomsten uit krijgen."

Nieuwe wetgeving

Van der Schoot verwacht dat het aantal conflicten binnen de franchisebranche in de toekomst zal toenemen. "Er is nieuwe wetgeving in de maak die een aantal afspraken uit franchiseovereenkomsten op scherp zal zetten." Als voorbeeld noemt hij het instemmingsrecht. "In de toekomst kan het zo zijn dat een franchisegever twee derde meerderheid van de stemmen van de franchisenemers nodig heeft om bepaalde beslissingen door te voeren." 

Franchisegevers hebben input op de conceptwetgeving gegeven, die ligt nu bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. De nieuwe wetgeving gaat naar verwachting deze zomer naar de ministerraad.

Innovatie tegenhouden

Van der Ham vindt het nog te vroeg om te zeggen of nieuwe wetgeving tot meer conflicten zal leiden, maar zegt wel: "Wij zijn niet tegen instemmingsrecht, maar vinden het fors dat er voor bepaalde beslissingen een meerderheid van twee derde nodig is. Dat betekent dat een minderheid grote veranderingen kan tegenhouden."

"Bovendien is niet heel specifiek benoemd voor welke kwesties er instemming nodig is. In de conceptversie zouden ook beslissingen omtrent 'innovatie' daaronder vallen. Als franchisenemers innovatie kunnen tegenhouden, dan zijn franchisegevers juridisch gezien niet meer eigenaar van hun concept."

Gedetailleerde afspraken

Zijn er nog tips voor wie een franchiseovereenkomst wil afsluiten? Van der Schoot benadrukt dat het sluiten van een franchiseovereenkomst een ingewikkeld proces is, waarvoor geen checklijst bestaat die de garantie biedt dat er nooit conflicten ontstaan. "Maar het is bijvoorbeeld belangrijk dat de formule een goed operationeel handboek heeft met spelregels, waarin de operationele voorwaarden van de samenwerking gedetailleerd beschreven staan. Daar schort het vaak al aan."

"Ook moet er een operationeel jaarplan liggen waarin de franchisegever deelt wat hij met de fee doet, zodat je als franchisenemer ook weet waarom je de fee betaalt. En het is belangrijk dat er een goede overlegstructuur is tussen de franchisegever en de franchiseraad of franchisevereniging, die goed met de achterban communiceert over wat er wordt besloten."