Klimaatplan Rotterdamse haven zorgt voorlopig voor meer gasverbruik

De ambities zijn zoals wel vaker in Rotterdam hoog. De haven wil de CO2-emissies al vóór 2030, als het echt moet, 'aanzienlijk' omlaag hebben. Nu stoot de haven (inclusief Moerdijk) 30 miljoen ton uit. Het streven is 8 tot 16 procent minder.

Vooral raffinaderijen, kolen- en gascentrales en afvalverwerkers stoten stevige hoeveelheden van het broeikasgas uit. De haven is goed voor 17 procent van de totale CO2-uitstoot in Nederland.

De uitstoot van CO2 zorgt voor een verandering in de dampkring waardoor het klimaatprobleem steeds groter wordt. Hierdoor krijgen we volgens de Climate Neutral Group nattere zomers, warmere winters en meer wateroverlast.

2 miljard euro

Deze week presenteerde de Rotterdamse haven een plan om waterstof in te zetten om zo de energietransitie voor een groot deel voor elkaar te krijgen. Met een investering van in totaal 2 miljard euro moet er een waterstoffabriek komen. Die moet goed zijn voor 20 procent van de energiebehoefte in de haven.

En door die waterstoffabriek - die vooral warmte opwekt voor de energieslurpende ovens en chemiebedrijven - te laten draaien op windenergie, wordt de haven minder vervuilend. 

Gas

De waterstoffabriek op de Maasvlakte gaat echter draaien op… aardgas. Niet zo duurzaam in ons land dat juist van dat gas af wil, zou je denken. En helemaal wrang is dat er juist 15 tot 20 procent méér aardgas nodig is om al die warmte voor chemiebedrijven te produceren via waterstof.

René Peters was namens TNO betrokken bij het waterstofonderzoek voor de haven. Hij erkent het hogere gasverbruik. "Maar dat wordt deels gecompenseerd door voor zeker de helft gebruik te maken van raffinagegas. Dat is in feite gas dat verloren gaat in de raffinaderij en vaak afgefakkeld wordt. Dat gas wordt straks hergebruikt."

Desalniettemin gaat het gasverbruik voor de haven omhoog. Volgens Peters zijn er toch redenen om door te zetten. "Het opvangen van de CO2 in een centrale (waterstof)fabriek is veel efficiënter dan bij de schoorstenen van alle fabrieken. We hebben het allemaal doorgerekend en de totale kosten en de CO2-footprint gaan omlaag."

Waterstof: groen, grijs, blauw

Waterstof is geen energiebron maar net als een batterij een energiedrager. Het wordt gemaakt van elektriciteit of van aardgas. Als je waterstof produceert met hernieuwbare bronnen, is het 'groene waterstof'.

Maar omdat er nog onvoldoende windmolens zijn, wordt waterstof voorlopig nog vooral met aardgas opgewekt. Het heet dan 'grijze waterstof', niet duurzaam. Door de CO2 bij de productie van waterstof met aardgas op te vangen, wordt het al wat milieuvriendelijker en krijgt het de naam 'blauwe waterstof' mee.

Waterstof is al jarenlang een veelgebruikte grondstof in de industrie. De grootste bestaande markten voor waterstof zijn de productie van ammoniak en kunstmest en in kraakprocessen (het splitsen van moleculen) in olieraffinaderijen en de chemische industrie. 

Shell en BP

De CO2-reductie is met die ene waterstoffabriek niet voldoende om in de buurt  van de klimaatdoelstellingen van de regering te komen. De fabriek moet zorgen voor een reductie van 16 procent. Er wordt volgens woordvoerder Sjaak Poppe van Havenbedrijf Rotterdam dan ook gesproken over 'één of twee fabrieken'.

Aan het project, dat de naam H-vision draagt, doen zestien belangrijke bedrijven uit de haven mee, waaaronder Shell, BP, Uniper (de fossiele activiteiten van Eon) en Linde. Ze reageren positief op de uitkomst van de studie die nu in gedaan.

Wie het gaat betalen, is volgens Poppe van het Havenbedrijf nog niet zo duidelijk. "Deels de industrie maar deels ook de overheid. De industrie gaat dit zeker niet helemaal zelf betalen. Ook omdat ze in landen als België en Duitsland nog niet zover zijn."

Transitie

Als de partijen eruit komen wie wat gaat betalen, is het de bedoeling dat over zeven jaar begonnen wordt met de bouw van de waterstoffabriek. Het eindproduct daarvan is dan voorlopig zogenaamd blauwe waterstof, gemaakt van aardgas (zie ook kader). 

Als er voldoende groene energie beschikbaar is - door bijvoorbeeld de verdere bouw van windparken op de Noordzee - kunnen de fabrieken later relatief eenvoudig overschakelen naar de productie van groene waterstof.

"Je moet dit zien als een eerste stap", zegt energie-expert en publicist Remco de Boer. "De blauwe waterstof is nodig om straks groen te worden. Er ligt nu een plan met het kostenplaatje." 

Geen Gronings gas

"We hadden ook kunnen wachten tot er voldoende groene waterstof gemaakt kan worden", zegt Poppe van het Havenbedrijf. "Maar ondertussen blijven we maar CO2 uitstoten. We willen zo snel mogelijk werken aan de reductie daarvan."

Dat dat krom genoeg meer aardgas kost, staat haaks om de ambitie van de regering om ons aardgasverbruik terug te dringen. "Maar we halen dat gas ook niet uit Groningen. Het komt uit de Noordzee of het buitenland. En het gaat ons om de CO2-reductie."   

En dus zet de haven nu vol in op blauwe waterstof. "Zolang er onvoldoende groene waterstof is, kunnen bedrijven al met blauwe waterstof hun uitstoot verkleinen", zegt Havenbedrijf-topman Allard Castelein in een verklaring. "De beschikbaarheid van blauwe waterstof in Rotterdam is goed voor het klimaat en versterkt tegelijkertijd de concurrentiepositie van onze industrie."