Gebroken Haagse belofte: nieuw leenstelsel tóch slechter voor hypotheek
Pas afgestudeerden met een studieschuld uit het nieuwe leenstelsel komen lastiger aan een hypotheek dan mensen die gebruik maakten van de oude studiefinanciering. Toenmalig minister van Onderwijs Jet Bussemaker beloofde namens de regering VVD/PvdA bij de invoering in 2015 nog dat het leenstelsel een toekomstige hypotheek niet in de weg zou zitten.
Als dit collegejaar voorbij is, studeert de eerste lichting studenten af die valt onder het huidige leenstelsel. In 2015 werd de basisbeurs voor studenten afgeschaft.
Voor die tijd kregen studenten een studiefinanciering die na het behalen van een diploma werd kwijtgescholden, met de optie om bij te lenen. Sinds 2015 is de gehele studiefinanciering een lening die binnen 35 jaar moet worden afbetaald.
Minder hypotheek
Die studieschuld heeft consequenties voor het verkrijgen van een hypotheek. Wie een schuld heeft, kan minder geld lenen. Dat was al zo bij mensen die in de oude situatie een studieschuld hadden, maar in de huidige regeling is het aantal mensen met een studieschuld fors toegenomen. Ook de grootte van de schulden is gegroeid.
Dat had de regering vier jaar geleden al aan zien komen. Om studenten tegemoet te komen, werden toen afspraken gemaakt met banken die erop neer kwamen dat de studieschuld minder van invloed zou zijn bij het verkrijgen van een hypotheek. Het kopen van een huis met een schuld zou daardoor een stuk makkelijker worden.
'Leenstelsel maakt kopen onmogelijk'
Uit onderzoek van hypotheekadviseur Ikbenfrits blijkt dat het omgekeerde is gebeurd. De gemiddelde studieschuld is zo hard gestegen sinds de invoering van het leenstelsel, dat pas afgestudeerden nu minder hypotheek kunnen krijgen dan pas afgestudeerden onder het vorige stelsel. Het kopen van een huis wordt, zeker in deze tijden van deze woningmarktgekte vrijwel onmogelijk.
In 2015, voor de invoering van het huidige leenstelsel, was de gemiddelde studieschuld 15.000 euro. Nu is dat 25.755 euro, blijkt uit onderzoek van Follow the Money. Fors meer dan de 24.000 euro die het CBS voorspelde in 2014.
Ook het aantal mensen met een schuld nam fors toe. Had in 2015 maar 28 procent van de eerstejaars studenten een lening. In 2017 was dat 62 procent.
Schulden zijn hard gegroeid
De regering bedwong dat banken minder streng keken naar de studieschuld. Werd eerst 0,75 procent van de schuld gebruikt in de berekening van de maximale maandlast. Nu is dat 0,45 procent.
Maar omdat de studieschulden zo hard zijn gegroeid, zijn studenten er alsnog op achteruit gegaan. Dat is ook te zien in onderstaande rekenvoorbeelden:
Oude situatie
Susanne (28) is vier jaar geleden afgestudeerd als cultureel antropoloog en viel nog onder het oude leenstelsel. Zij verdient 30.000 euro bruto per jaar en heeft een tijdelijk contract. Haar schuld is precies gemiddeld: 15.000 euro. Ze gaat naar de bank voor een hypotheek.
Zonder schuld zou ze 133.380 euro krijgen. Maar met haar schuld is dat 102.170 euro.
Nieuwe situatie
Bram (24) is bijna afgestudeerd als architect, verdient eveneens 30.000 euro bruto per jaar en heeft een tijdelijk contract. Hij heeft een studieschuld van 25.755 euro, precies het gemiddelde van nu. Ook Bram wil graag een huis kopen en gaat naar de bank.
Zonder schuld zou Bram 133.380 euro kunnen krijgen voor een hypotheek. Maar met zijn schuld krijgt hij maar 101.210 euro van de bank. Dat is bijna 1000 euro minder dan Susanne.
Afgestudeerden staan buitenspel
Alleenstaande starters met een modaal inkomen en een gemiddelde studieschuld zijn zo goed als buitengesloten van de koopwoningmarkt, zeggen de onderzoekers. Het nieuwe leenstelsel zal het starters de komende jaren alleen maar moeilijker maken.
Het maakt niet uit als je al een groot deel van de studieschuld hebt afgelost. De bank kijkt bij de hypotheekberekening naar je maandelijkse aflossing en niet naar de huidige grootte van de schuld. De aflossing is berekend op de schuld bij aanvang.