Honderden producten onterecht verkocht als biologisch
In winkels worden honderden producten onterecht verkocht met een biologisch label. Het gaat om producten van meer dan 200 boeren die zich niet aan de regels houden op het gebied van dierenwelzijn, medicijngebruik en milieu. Dat blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws op basis van meer dan 1500 inspectierapporten van toezichthouder Skal.
Vaak zijn biologische producten duurder omdat ze moeten voldoen aan tal van eisen. De producten die niet voldoen belanden wel in de winkel, omdat toezichthouder Skal de producten niet uit de winkel haalt.
Portemonnee van de consument
Bijna 1 op de 10 biologische boeren houdt zich niet aan de regels, zo staat in inspectierapporten uit 2017 en 2018 in handen van RTL Nieuws. De boer krijgt vaak een waarschuwing, maar mag - zelfs als de overtreding nog niet is hersteld - zijn producten wel als biologisch blijven verkopen.
"Ik ben eigenlijk een beetje geschrokken van deze resultaten", zegt voedingswetenschapper Gertjan Schaafsma. "Dit betekent dat er producten op de markt komen die wel het label dragen van biologisch, maar die niet aan de eisen die de EU stelt, voldoen. Wat betreft de volksgezondheid heeft dat geen consequenties, maar wel voor de portemonnee van de consument en het imago van biologische producten dat we graag hoog willen houden."
Smerige koeien
Op het gebied van dierenwelzijn, een van de pijlers van de biologische sector, voldoen tientallen boeren niet aan de regels. Zo hebben dieren vaak te weinig ruimte in de stal of zijn ze smerig omdat er geen strooisel aanwezig is. Inspecteurs zien ook dieren die vaststaan aan een touw of preventief medicijnen krijgen toegediend, terwijl dat in de biologische landbouw niet mag. Bij andere boeren krijgen de dieren soms niet de verplichte weidegang waarbij ze vrij rond kunnen lopen.
Van hongerige varkens tot vastgebonden koeien: lees hier de meest opvallende overtredingen.
Bij een van de boeren kregen de dieren 's ochtends geen eten. Eén boer heeft een jaar lang zijn kalveren zelf gecastreerd, terwijl deze ingreep alleen mag worden gedaan door een dierenarts. In de winkel vonden inspecteurs van Skal vleesproducten met het biologische logo, terwijl de producten helemaal niet biologisch waren. Dat gebeurde ook met producten als honing, melk en yoghurt.
Verboden mest en bestrijdingsmiddelen
Ook bij het telen van groente en fruit worden regels overtreden. Zo gebruiken zo'n twintig boeren kunstmest en meststoffen die niet zijn toegestaan. Ook worden gewassen soms ingezaaid met middelen die ze niet mogen gebruiken. Daarnaast blijkt een deel van de boeren hun groente en fruit te bespuiten met gewasbeschermingsmiddelen die niet zijn toegestaan in de biologische sector.
Opmerkelijk is hoe controleautoriteit Skal bedrijven vaak laat wegkomen met overtredingen. Skal zegt het biologische certificaat van een bedrijf te kunnen afpakken wanneer er herhaalde overtredingen plaatsvinden. Toch blijkt uit ons onderzoek dat meerdere bedrijven bijna een jaar lang wegkomen met dezelfde overtreding en al die tijd hun producten mogen verkopen als biologisch.
'Net als met rapport op school'
Volgens Skal-directeur Nicolette Klijn mogen de producten die niet voldoen aan alle eisen wel met het biologische logo mogen worden verkocht. "Een biologische ondernemer wordt op meer dan vijftig aspecten beoordeeld. Het is net als je een rapport hebt op school: daar mogen af en toe onvoldoendes tussen zitten en dan ga je nog steeds over." Volgens Klijn hebben ondernemers recht om hun fouten te herstellen en moeten de verwachtingen naar de consument 'beter worden afgestemd'.
Voedingswetenschapper Schaafsma vindt dat Skal harder moet ingrijpen. "Als bij herhaling blijkt dat een boer niet voldoet aan de eisen die door de Europese Unie worden gesteld, dan vind ik dat de boer het certificaat moet inleveren en de producten niet meer mogen worden voorzien van het biologisch label."
De biologische sector kent een enorme groei. Afgelopen jaar steeg het aantal biologische bedrijven met bijna 8 procent. Toezichthouder Skal signaleert dat de sector daarmee gevoeliger wordt voor fraude. "Dat is te verklaren doordat er een steeds grotere internationale markt is voor biologische producten en er voor biologische producten meer wordt betaald dan voor gangbaar. Maar we zijn ons bewust van de risico's die kleven aan de internationale groei en zetten hier ook ons toezicht op in", aldus directeur Klijn.
Verantwoording
RTL Nieuws heeft in juli 2018 met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) de inspectierapporten van controleautoriteit Skal opgevraagd over de periode 1 januari 2017 tot en met 1 juli 2018. Om te kunnen zien wat Skal met die overtredingen heeft gedaan, hebben wij ook de handhavingsbrieven opgevraagd.
De namen van de bedrijven en de producten zijn door Skal onleesbaar gemaakt. RTL Nieuws vond meer dan 1500 ernstige en kritieke overtredingen. We hebben overtredingen met de administratie buiten beschouwing gelaten en ons gericht op overtredingen die gaan over dierenwelzijn en milieu. Bij twijfelgevallen is bij Skal geverifieerd of er daadwerkelijk sprake is van een overtreding.
RTL Nieuws had de overtredende bedrijven graag om een reactie gevraagd, maar dat was onmogelijk omdat Skal weigerde de bedrijfsnamen van de ondernemers te verstrekken. RTL Nieuws heeft daar bezwaar tegen gemaakt.