Een broccoli van één euro levert de boer drie cent op

We zijn in Nederland de laatste jaren luxer en diverser gaan eten. Het aloude 'agv-tje' is inmiddels vervangen door eten uit allerlei landen, zoals Italië en Spanje. We eten ook veel luxer. Zo staat er in sommige huishoudens niet langer alleen op zondag biefstuk op het menu. 

Toch geven we minder uit aan ons eten. In 1960 besteedde een doorsnee huishouden iets meer dan 30 procent van zijn budget aan voedsel, aldus cijfers van het CBS. In 1980 was dit nog 16 procent, exclusief uitgaven aan horeca en alcoholische dranken. Nu is dat ruim 10 procent.

De boer kan er amper van leven

Dat we zo weinig betalen voor ons eten is voor onze portemonnee fijn, maar de boeren kunnen er bijna niet van leven. Ze krijgen van de supermarkt te weinig voor hun producten, maar hebben geen onderhandelingsvrijheid, stelt aardappelboer Koos Dekker.

Een broccoli kopen we voor één euro en een kilo hamlappen kost ongeveer 7,5 euro per kilo. De boer maakt op die broccoli echter maar 3 tot 5 cent winst. Voor een kilo varkensvlees krijgt een boer 1,42 de kilo.

Consumenten betalen in de winkel 1,30 euro per kilo aardappelen. De boer krijgt slechts 14 cent per kilo, aldus LTO Nederland.

"Bij grote merken als Lays (chips) hebben supermarkten niet veel in de melk te brokkelen, maar in de agrarische sector is dat anders", legt Dekker uit. "Wij zitten onderaan de schakel, dus daar pakken ze de winst van af. Consumenten zijn gewend dat de schappen vol liggen. Die gaan pas nadenken als hun eten niet meer verkrijgbaar is. Dan gaan de prijzen omhoog." 

Wie betaalt de prijs bij de laagsteprijsgarantie

Voor een broccoli betalen we in de winkel momenteel ongeveer een euro. Broccoliboer Peter Verschuren krijgt dan ongeveer de helft.

"Van die vijftig cent gaan weer een heleboel kosten af. Ik denk dat ik ongeveer 3 tot 4 cent overhoud."

De boer heeft problemen om rond te komen. "Je moet een heleboel broccoli’s planten en oogsten om er een inkomen uit te kunnen halen. Ik begrijp dat de consument heel blij wordt van de laagsteprijsgarantie, maar ik hoop ook dat de consument beseft dat dat over mijn rug is. Die laagsteprijsgarantie moet ik betalen." 

Duurzame productie

De overheid stelt steeds meer eisen aan de Nederlandse boeren. Zo moeten ze maatregelen nemen op het vlak van dierenwelzijn, gewasbestrijding en duurzaamheid. Hun inkomen is echter niet gestegen, constateert ook minister Carola Schouten. "De boeren kunnen op termijn niet voor de laagste prijs blijven produceren".

Kringlooplandbouw

Schouten wil bovendien dat boeren nog duurzamer gaan produceren. Ze spreekt over kringlooplandbouw, waarbij reststromen worden vermarkt, bijvoorbeeld door er diervoer of meststof van te maken. Voedsel zal dan wel duurder worden, verwacht de minister.

Schouten: "Als je voor goedkoop blijft kiezen, gaat het knellen. Duurzame voedselproductie heeft een prijs." Aardappelboer Koos Dekker is sceptisch. "Dan gaan supermarkten hun groente en fruit in België halen." 

Komst van geschillencommissie

Hoeveel duurder onze aardappels en hamlappen moeten worden, kan Schouten niet zeggen. "Maar we zien als consument niet wat de waarde van voedsel is. Er wordt jaarlijks in Nederland 700 miljoen kilo voedsel weggegooid. Als boeren geen inkomen hebben en stoppen, hebben consumenten ook een probleem."

Schouten is zelf niet bang dat supermarkten hun producten elders gaan halen. Volgens de minister zijn er meerdere mogelijkheden om de onderhandelingspositie van boeren ten opzichte van de supermarkten te versterken.

"Dat kan met wet-en regelgeving die het makkelijker maakt om gezamenlijk met supermarkten te onderhandelen. Verder moet er een geschillencommissie komen waar je discussies over de prijs aan voor kunt leggen." 

Wat krijgt de boer?

Voor een klein doosje champignons betalen we 82 cent. Boeren krijgen er 39 cent voor. Geniet je bij je lunch van een lekkere uitsmijter? Je hebt voor tien eieren ongeveer 2,24 betaald, maar de boer krijgt er ongeveer een kwart voor (60 cent). Ook bij komkommers (70 cent in de winkel, 22 cent naar de boer) en bij kaas (10,22 per kilo in de supermarkt en 4,75 per kilo naar de boer) zijn er verschillen.

Bij vlees is het verschil echter veel groter. Zo betalen we voor een stukje kipfilet ruim tien euro per kilo. Wat denk je dat de boer krijgt? Slechts 30 cent de kilo en daar moeten de kosten voor voer van de kippen en bouw en onderhoud van hun stal nog vanaf.