Inspectie: 'Grote risico's aan onderkant arbeidsmarkt'
Er zijn bijna 900.000 kwetsbare werkenden in Nederland die in potentie te maken hebben met oneerlijk werk en uitbuiting. Deze groep staat bovendien vaker bloot aan fysieke belasting en gevaarlijke stoffen én krijgt vaker te maken met een werkloosheids-, bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkering.
Dat concludeert de inspectie SZW in het rapport 'staat van eerlijk werk 2019'. De inspectie merkt op dat het goed gaat op de arbeidsmarkt, maar dat de schaduwkant ook aan het groeien is. Er is sprake van een grote groep arbeidskrachten die flexibel werken, lage inkomsten hebben en fysiek zwaar werk verrichten.
Die groep heeft te maken met grotere risico's. Het zijn vaak werknemers die laag betaald werk uitvoeren zonder contract, op flexibele basis, of zzp'ers die financieel kwetsbaar zijn. Deze groepen zijn erg afhankelijk van werk- en opdrachtgevers, waardoor ze meer risico lopen op onderbetaling, (te) lange werkdagen en arbeidsuitbuiting.
Groter risico op arbeidsongeschiktheid of werkloosheid
Volgens de inspectie heeft die kwetsbare groep een groter risico op arbeidsongeschiktheid of instroom in de bijstand of de werkloosheidswet, zeker als het economisch minder zal gaan. De komende jaren wil de inspectie meer gaan handhaven op zulke misstanden.
Maar er wordt ook opgemerkt dat dat lastig is. De Inspectie komt vaker terecht in een grijs gebied tussen wat wettelijk is toegestaan en wat wenselijk is. Dat grijze gebied zorgt voor ondermijning van de eerlijke arbeidsvoorwaarden, oneerlijke concurrentie en het verschuiven van normen.
Meer meldingen van overtredingen
De afgelopen jaren, vooral sinds 2015, krijgt de inspectiedienst vaker meldingen die gaan over mogelijke overtredingen van de arbeidswetten. Dan gaat het vooral om een toename van de mogelijke overtredingen met mensen uit andere landen die hier werken.
Een verklaring hiervoor is de toegenomen krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt in combinatie met een afnemend aanbod van legale arbeidsmigranten uit Oost-Europa, schrijft de inspectie. In de agrarische sector is sprake van grote personeelstekorten tegen de daar geldende beloning. De stijging van het aantal meldingen over mogelijke overtredingen van de Wet minimumloon ligt dan eigenlijk minder voor de hand.
Tweeduizend illegale arbeidskrachten
Tussen 2016 en 2018 zijn er bijna tweeduizend illegale arbeidskrachten aangetroffen door de Inspectie. Het ging voornamelijk om Chinezen die in horecagelegenheden werkten. Andere grote groepen waren Filipijnen en Kroaten, die de Inspectie vooral aantreft in de metaalsector. De grootste groepen daarna zijn Turken en Marokkanen, vooral werkzaam in de detailhandel.