Droombaan: recensent heeft 'professioneel excuus' voor zijn hobby
Meestal zitten ze in het donker, soms in het volle licht. In een theater-, of bioscoopzaal, voor de tv of achter een tafeltje in een hip restaurant beoordelen ze wat er zich voor hen afspeelt zodat jij weet wat goed is en wat niet. RTL Z sprak met twee recensenten over hun beroep. "Er is niets zo verslavend als kwaliteit."
Toen journalist Ronald Hoeben een ijskoude, halfbevroren Salade Monica voorgeschoteld kreeg wist hij nog niet dat dit zijn eerste culinaire recensie zou worden. Het is dat zijn chef bij de toenmalige Haagse Post hem er later smakelijk over hoorde vertellen. "Schrijf maar op", zei hij.
Voorliefde voor lekker eten
Zo werd Hoeben restaurantcriticus. Eerst bij HP en diens opvolger HP/De Tijd, daarna tot 2014 voor NRC Handelsblad. Zonder culinaire achtergrond dus, maar wel met een voorliefde voor lekker eten.
"Als je vaak buiten de deur eet leer je snel", zegt hij over zijn leercurve. "Er is niets zo verslavend als kwaliteit. En bovendien, als je op zoek gaat naar het verhaal in een restaurant hoef je je niet eens zozeer te buigen over wat er op je bord ligt."
Ook filmjournalist Floortje Smit was niet van kinds af aan van plan om recensent te worden. "Ik was niet zo iemand die vroeger alle films zag. Pas op de universiteit kwam ik voor het eerst in aanraking met arthousefilms."
"Dit is geen vak waar je heel makkelijk carrière in maakt."
Tijdens haar studie journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen deed ze een masterclass films recenseren van film- en tv-criticus Hans Beerekamp. "Door die masterclass dacht ik: ik vind film niet alleen een fantastisch medium, maar ik kijk ook op een bepaalde manier en ik kan dat verwoorden. Dat was de klik bij mij: dit kan ik, dit wil ik graag en ik ben hier goed in."
Kijken
Kijken op een bepaalde manier, zoals Smit het noemt, is een belangrijke eigenschap voor een recensent, beaamt Hoeben. Ook in een restaurant moet je 'doorzien hoe iets in elkaar zit', zegt hij.
"Wat is de waarde van wat er op je bord ligt? Niet alleen in geld, maar ook of iets goed gemaakt is. De mate waarin de kok zich heeft verlaten op gemaksartikelen", somt hij op.
Pasje van de groothandel
Ook loont het om een pasje van de groothandel te bemachtigen. "Dan zie je wat de aanbiedingen zijn. Soms snap je dan ineens hoe een menu is samengesteld."
Waar Hoeben een chef trof die het wel een goed idee vond om hem naar restaurants te sturen, moest Smit wat langer geduld hebben voor een felbegeerde recensentenplek bij de Volkskrant.
"Dit is geen vak waar je heel makkelijk carrière in maakt. Erin komen is een kwestie van de lange adem. En je moet wat kunnen laten zien", vertelt ze.
De zoveelste Saw-film
Dat betekent onbetaald schrijven voor filmsites, vrijwilligerswerk bij filmfestivals, netwerken en ondertussen zoveel mogelijk proberen te zien.
Beerekamp hielp haar een beetje op weg. Maar na wat omzwervingen was daar de eerste recenseerdag voor de Volkskrant. "Een romcom over twee mensen die van lichaam wisselden, Kabouter Plop en de zoveelste Saw-film."
Recensenten in Nederland
Film, theater, muziek, eten, televisie: elk cultureel product en elke ambacht kan gerecenseerd worden. Hoeveel recensenten ons land telt wordt niet bijgehouden. Het leeuwendeel van de recensenten werkt freelance, sommigen zijn in dienst bij een krant, website of tijdschrift.
Naast het recenseren werken ze vaak ook als journalist en maken ze interviews en reportages over het onderwerp waarover ze recenseren. De Nationale Beroepengids schat het maandelijkse inkomen van een recensent op zo’n 1500 tot 3000 euro.
Als het dan lukt heb je een droomberoep, oordelen beide recensenten. "Ik vond het ontzettend leuk om te doen. Het geeft betekenis aan het feit dat je drie, vier keer in de week buiten de deur eet", zegt Hoeben.
Hobby
"Als je films kijken het leukste vindt dat er is, heb je een professioneel excuus om je hobby uit te oefenen", vult Smit aan.
Hoeben en Smit zeggen allebei dat een recensie in eerste plaats prettig leesbaar moet zijn. "Je went aan de smaak van een recensent", legt Hoeben uit. "Als je bijvoorbeeld merkt dat de krant altijd vier sterren geeft aan films waarvan jij denkt: vind er niks aan. Dan blijft over of je iets leuk vond om te lezen."
Toch is smaak niet leidend, nuanceert Smit. "Ik ben zelf niet gek op horror, maar ik herken wel goede horror. Op persoonlijke smaak alleen kun je geen recensie schrijven. Je moet je ook kunnen verplaatsen in de beoogde doelgroep van de filmmaker. Je moet kunnen beoordelen of wat een filmmaker beoogt werkt, bijvoorbeeld."
Vrijwillige recensenten
Recensent worden is dus niet zo makkelijk. Althans, als het je ambitie is om er betaald voor te worden. Sites als chicklit.nl (boeken) of festivalinfo.nl (muziek) zoeken geregeld vrijwillige recensenten.
Om nog maar te zwijgen van platforms als IMDB, TripAdvisor of The Fork waar elke lekenreview dezelfde waarde heeft. Maakt dat het werk van recensenten moeilijker?
"Wisdom of the crowd blijkt volstrekt manipuleerbaar", reageert Smit. Ze schreef over dit onderwerp eerder dit jaar een handleiding voor de omgang met lekenoordelen.
"Je weet niet of Russische trollen een film over de Krim ongezien een slechte score geven, of gefrustreerde fans die boos zijn over een Ghostbuster-film met alleen maar vrouwen in de hoofdrol. Ik denk dat mensen dat steeds meer doorkrijgen en een professioneel oordeel belangrijker wordt."