Thuiswerken: tussendoor de hond uitlaten maakt ons creatiever en productiever

Van negen tot zes (los van de pauze) netjes achter de laptop zitten. Dat doet bijna niemand, blijkt uit reacties op een oproep van RTL Z op LinkedIn. We delen onze werktijden flexibeler in en gaan even weg. Het gaat daarbij om heldere output, het bewaken van je grenzen en vertrouwen, merken verschillende mensen op. Wie vertrouwen zaait, zal productie oogsten.

Vertrouwen is echt essentieel bij werkplezier en bij het thuiswerken, zegt ook Noortje Wiezer, senior onderzoeker bij de unit Gezond Leven van TNO. Ze is auteur van 'Van werkdruk naar werkplezier' en houdt zich momenteel bezig met analyse van de resultaten van de HowAmI-app, een app van TNO waarmee onderzoekers het welbevinden van werkend Nederland tijdens de coronacrisis monitoren.

Ongeveer 850 mensen, met name hoger opgeleiden, vullen dagelijks of enkele keren per week in hoe ze zich die dag voelen, waar en hoeveel uur ze hebben gewerkt en hoe productief ze waren.

"Net na het begin van de coronacrisis was de productiviteit vrij laag. Mensen hadden bijvoorbeeld nog ict-problemen. Maar je zag die productiviteit echt heel snel stijgen naar een gemiddelde dat hoger ligt dan bij werk op kantoor."

Creatiever

TNO vraagt ook naar de creativiteit van mensen. Ook die ligt hoger als menen thuis werken. "Mensen bedenken oplossingen voor problemen waar ze anders niet aan zouden denken."

Belangrijker nog: de stemming van de meeste respondenten is goed, ze hebben positieve gevoelens over hun werk en halen hun targets.

"Al wisselt het wel van werknemer tot werknemer. Sommige mensen missen de sturing van een leidinggevende of collega's. Ze weten niet goed wat ze die dag moeten doen. Dat komt vooral voor bij mensen die bijvoorbeeld net aan een nieuwe baan begonnen zijn en door corona niet goed ingewerkt zijn en bij mensen die qua persoonlijkheid behoefte hebben aan een duidelijke structuur en duidelijke opdrachten."

Langer slapen

Thuiswerken is dus niet voor iedereen een zegen, het moet bij je karakter passen. "Maar de meerderheid van onze respondenten vaart er wel op. Als pluspunt wordt vaak het verdwijnen van reistijd genoemd. We kunnen langer slapen en hebben een betere concentratie, omdat er geen afleiding is van geluiden uit de kantoortuin."

Er is wel een mits. De thuiswerkomstandigheden moeten goed zijn. "Mensen met kinderen gaven voor de heropening van de scholen in mei vaak aan dat het thuiswerken ze stress gaf. Ze moesten onderwijs geven aan hun kind en werken, dat ging niet samen. Werk en privé combineren was te lastig. Ook was de concentratie laag. Nadat de kinderen naar school gingen, zagen we die klachten dalen."

Nadeel

Het thuiswerken heeft nog een nadeel. Op kantoor gaat om zes uur de computer uit en dat is het dan. Thuiswerkers hebben volgens Wiezer meer moeite met de werk-thuisbalans.

"Er is discipline nodig. De een werkt 's ochtends om acht uur goed en de ander 's avonds om acht uur. Dat is prima, maar als je dan samenwerkt en op elkaars mails wilt reageren, ben je twaalf uur online."

Ook af en toe op kantoor

Thuiswerkers moeten met hun collega's en leidinggevenden goede afspraken maken over de bereikbaarheid, adviseert ze. En van vijf dagen in de week thuiswerken wordt op termijn bijna niemand gelukkig, constateert de TNO-onderzoeker.

"We merkten dat mensen in het begin positiever waren. Langzaam wordt de sociale interactie gemist. Het is fijn om elkaar af en toe te zien. Maar veel respondenten willen straks deels op kantoor werken en deels thuis, vaker dan voorheen."

Micromanagement loslaten

De vraag is of de managers dat wel willen. Die hebben soms wat meer moeite met thuiswerken dan de medewerkers. Want hoe controleer je nu of Jan wel echt aan het werk is. "Je moet niet sturen op activiteit en aanwezigheid, maar op resultaten. Maak goede afspraken waarin staat wanneer je bereikbaar bent en wat je aan het einde van de maand aan output verwacht."

Dat stelt ook Hidde de Vries, oprichter van het trainingsbureau The Recharge Company dat zich richt op vitaliteit en persoonlijke ontwikkeling. Hij vindt dat werknemers meer vrijheid in hun werk moeten krijgen.

Cursus thuiswerken

Managers zouden een cursus thuiswerken moeten volgen, meent hij. Managers moeten de controlezucht en het micromanagement loslaten. Op basis van webcams en toetsaanslagen controleren of medewerkers wel werken, is bijvoorbeeld zinloos.

"Dan worden mensen zenuwachtig, dat komt het werkplezier niet ten goede en kan tot stressklachten leiden." De meeste medewerkers worden er gelukkig van als we vrijgelaten worden in ons werk, meent hij. "We willen ons werk en onze werktijd invullen zoals we zelf goeddunken, denkt hij. "Vertrouwen van je leidinggevende is ontzettend belangrijk."

Vertrouwen

Managers zijn soms echter bang dat hun personeel misbruik maakt van de vrijheid. Een enkeling ongetwijfeld, maar het merendeel niet, meent De Vries. "Dat zie je ook bij bedrijven die onbeperkt vakantiedagen aanbieden, zoals het Nederlandse Bynder."

Personeel van Byner mag onbeperkt vrij nemen, mits ze er in teamverband uitkomen. "Je zou verwachten dat mensen misschien maanden weg gaan, maar medewerkers nemen sindsdien gemiddeld 25 dagen verlof per jaar op." 

Voor invoering lag dat op 19 dagen. Zijn punt: werknemers zijn best te vertrouwen, als je ze maar vertrouwen geeft.

Kantelpunt

De Vries heeft wel een kanttekening bij thuiswerken. Fulltime vanaf de bank of huiskamertafel werken, is geen goed idee. "Het kantelpunt ligt volgens internationaal onderzoek op 50 procent. Bij meer verlies je het contact met elkaar. We hebben onderzoek gedaan onder 112 mensen, waarvan 48 managers en 64 medewerkers. Twee of drie dagen thuiswerken wordt als ideaal ingeschat."