Nieuwe baan: het geluid van een meelevende Kuip of Arena creëren
Toonregisseur. Zo heet bij onze oosterburen de man of vrouw die ervoor zorgt dat als je op televisie naar een voetbalwedstrijd zonder publiek kijkt, het stadion toch lekker vol en dolenthousiast klinkt. In Duitsland hebben ze er al even ervaring mee. Binnenkort bestaat de baan ook in Nederland.
Zonder het enthousiasme van de fans op de tribune klinkt zelfs de halve finale van de Champions League toch meer als een saai trainingspartijtje. Wat geschreeuw van spelers en coach, het fluitje, een trap tegen de bal en dat is het dan. Sfeerloos.
De UEFA wilde dat niet hebben en schakelde daarom tv-bedrijf Sky Deutschland in. De zonder publiek af te werken finalerondes van de Champions League en Europa League moesten door de Duitsers worden voorzien van gejuich, gejoel en gezang.
Want sinds de Bundesliga na de coronastop in mei met lege tribunes werd hervat, zijn ze bij Sky in Duitsland bezig met het perfectioneren van het toevoegen van het geluid in de voetbalstadions. "We gebruiken daarvoor de geluidsbanden van eerdere wedstrijden tussen dezelfde ploegen", zo vertelt woordvoerder Jens Bohl van Sky. "Om het zo realistisch mogelijk te maken."
"Geluid van oude onderlinge wedstrijden is de basis."
Vanuit de regiewagen wordt er zo gezorgd voor een enthousiast 'publiek' op tv. En zit je thuis als voetbalfan op het puntje van je stoel.
Vanavond is de finale van de Europa League. Zondag die van de Champions League. In - zo zal het thuis klinken - kolkende stadions.
Lastig
De hiervoor verantwoordelijke producer bij Sky is Alessandro Reitano. Hij legt uit hoe het in zijn werk gaat. "Die geluidsband van een eerdere wedstrijd is het basisgeluid van de fans. Onze geluidsproducer in de regiewagen mixt dat met het echte geluid in het stadion. Dat geluid komt dan binnen in ons uitzendcentrum nabij München. En dan komt het lastige stuk."
Hij vervolgt: "We hebben vooraf audiosamples gemaakt van specifieke spelmomenten en groepen fans. Dus bij een strafschop, een overtreding, een beslissing van de VAR en hoe het publiek dan zou reageren. Het is de taak van de geluidproducer die de wedstrijd live meekijkt om het specifieke geluidsfragment toe te voegen op het moment van de actie."
In een competitieweekend zijn volgens Reitano er bij Sky tien mensen bezig met het maken van dit stadiongeluid.
"We hebben vooraf audiosamples gemaakt van specifieke spelmomenten. Dus bij een strafschop, een overtreding, een beslissing van de VAR."
Creatieve baan
Volgens Bohl is geluidsproducer een heel creatieve baan die met de coronacrisis en de verplichte lege stadions is ontstaan. "We hebben veel wedstrijden en geluiden in het archief, maar soms ook niet en dan moeten we iets anders verzinnen."
Het geluid klinkt met de week echter, maar dat is het volgens Bohl niet. Zo hoor je de op de echte tribune nogal eens racistische of andere negatieve uitingen van het publiek niet. "Wat we weglaten zijn de negatieve geluiden." En daarmee ontstaat een voorbeeldig, maar niet altijd helemaal levensecht publiek.
'Wat we weglaten zijn de negatieve geluiden.'
Anticiperen
Het afbreukrisico in dit werk is wel groot. Je hoeft maar een seconde te laat te zijn met gejuich of gejoel en het klinkt nep of als in een computervoetbalspel.
Reitano: "De geluidsproducers die we kiezen moeten dan ook fans van het voetbal zijn en goed bekend met fans en hoe ze reageren. Ze moeten kunnen anticiperen op de acties voordat ze gebeuren. Ze doen heel goed werk: ik denk dat je heel goed moet luisteren om fouten te herkennen."
Boze echte fans
Toch zijn niet alle voetbalfans er blij mee. In een brief aan de UEFA liet Football Supporters Europe, een organisatie van verenigde fans van 16 clubs uit Europa, weten het maar niets te vinden.
"De afwezigheid van supporters kan niet worden gecompenseerd door computersimulaties om daarmee het televisiepubliek te amuseren." Ze zouden er graag meer betrokken bij willen zijn.
Ook in Nederland
In Nederland is het enthousiasme vooralsnog groot om op deze manier wat meer leven te blazen in de tv-registratie van de wedstrijden.
Marc Rondagh, de businessdevelopmentmanager van Eredivisie BV, was al enthousiast bij de eerste nogal amateuristische experimenten in de Duitse competitie in mei waarbij je op dode spelmomenten ineens volop gejuich hoorde. Die beginnersfouten maken ze bij Sky inmiddels niet meer. Rondagh: "Als je het ook nog zo kunt filmen dat je de tribune zo min mogelijk ziet, dan mis je eigenlijk niets meer op televisie."
"We weten nog niet zo goed hoe het allemaal moet."
AZ
Fox Sports verzorgt de televisieregistratie van het voetbal in Nederland en is ook druk aan het testen met het toevoegen van het stadiongeluid. Een woordvoerder is nog huiverig om er iets over te zeggen en geeft toe dat ze nog niet zo goed weten hoe het allemaal moet: "We gebruiken de Comeback-wedstrijden van nu om te experimenteren."
"Woensdag aanstaande krijgen we een eerste echte test met een wedstrijd van AZ in de voorronde van de Champions League. Er zal vast nog veel mis gaan."
Maar dat ook de wedstrijden in onder meer De Kuip, Arena en Philipsstadion worden verrijkt met het werk van wat ze in Duitsland een Tonregisseure noemen, staat wel vast.