CPB waarschuwt jongeren: ga ook zelf sparen voor je pensioen
De lage rente is en blijft de komende jaren een fors probleem voor pensioenfondsen. En dat probleem wordt niet verholpen met het nieuwe pensioenstelsel, waar in juni een akkoord over werd gesloten. Jongeren van nu doen er goed aan om flink te sparen voor na hun pensionering, adviseert het Centraal Planbureau.
Het is heel simpel volgens de uitleg van een van de belangrijkste adviesorganen van het kabinet. Ouderen hebben het grootste deel van hun pensioenvermogen al opgebouwd, dus zij worden minder hard geraakt door de lage rente die op dit moment geldt in de financiële wereld.
Wie nu nog jong is, heeft nog een lange weg te gaan om z'n pensioen op te bouwen en heeft er dus meer last van.
Pensioenakkoord
Het CPB deed op verzoek van minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, D66) en de Tweede Kamer onderzoek naar de gevolgen van lage rente voor het Nederlandse pensioenstelsel.
Dat is belangrijk, ook in het nieuwe stelsel waar vakbond FNV begin juli als laatste betrokken partij mee instemde. De Tweede Kamer moet nog wel stemmen, maar met de steun van oppositiepartijen GroenLinks en PvdA zal het plan er niet sneuvelen.
Coronacrisis
De gevolgen van de lage rente zijn niet mals: pensioenfondsen moeten een deel van hun geld in veilige beleggingen steken, zoals staatsobligaties van landen met een gezonde financiële huishouding. Maar wie op dit moment geld uitleent aan Nederland, moet daar rente voor betalen. Kortom: beleggen kost pensioenfondsen soms geld.
"Rendementen op de beurs bepalen nog veel van de opbrengsten", legt Bert Smid, onderzoeker van het CPB, uit. En de rendementen op veilige beleggingen zouden de komende jaren wel eens laag kunnen zijn en blijven.
Dat was al voor de coronacrisis het geval, en de honderden miljarden aan steunprogramma's maken een langere periode van lage rente alleen maar waarschijnlijker.
Rekenrente
De lage rente is in het huidige stelsel ook een probleem omdat pensioenfondsen gebonden zijn aan de zogeheten rekenrente. Daarmee wordt bepaald of fondsen wel genoeg geld in kas hebben om in de toekomst alle pensioenen te kunnen betalen.
Als die rekenrente onder een bepaald niveau ligt, moeten fondsen korten op de pensioenen. In het nieuwe stelsel geldt deze regel niet meer.
Tip 1: sparen en/of langer werken
Maar de lage rente blijft hoe dan ook een probleem. Om toch te zorgen dat ook op de lange termijn iedereen een pensioen heeft dat niet al te ver onder zijn inkomen ligt, geeft het CPB wat opties.
De belangrijkste en tegelijkertijd meest vrijblijvende: sparen. En, ook handig maar je moet het wel zelf doen: langer doorwerken zodat je een hoger pensioen opbouwt. Of nu al meer gaan werken, met hetzelfde doel.
Daarnaast zou er wat veranderd kunnen worden in hoe we het nu geregeld hebben. Daar geeft het CPB drie opties voor, die allemaal hun eigen voor- en nadelen hebben.
Optie 1: verhoog de AOW
De eerste is om de AOW te verhogen, het pensioen dat iedere burger krijgt ongeacht of je hebt gewerkt of niet. Daar zitten twee fikse nadelen aan.
Het eerste is dat dit miljarden zal kosten en dat geld zal ergens vandaan moeten komen. Dat betekent een belastingverhoging of een bezuiniging ergens anders. Het tweede nadeel is dat als de AOW omhoog gaat, de prikkel om te werken kleiner wordt.
Optie 2: verhoog de premie
Optie twee is om de pensioenpremies die werkenden nu betalen verder te verhogen. Dan hebben fondsen meer geld in kas om de pensioenen van te betalen. "Dat ligt gevoelig, want het gaat ten koste van wat je uit kan geven", zegt Smid.
Optie 3: doe iets nieuws
Optie drie is een geheel nieuwe extra regeling: de zogenaamde NDC. Dat staat voor notional defined contribution. Het is een pensioenregeling tussen onze AOW en het aanvullend pensioen in. "Dat stelsel bestaat al een tijdje, in andere landen staat de NDC ertussenin", legt Smid uit.
Alle werkenden betalen in dit systeem een premie en daarmee worden de pensioenuitkeringen betaald. De hoogte van de premie is gekoppeld aan het salaris, en de hoogte van je pensioen is weer gekoppeld aan je bijdrage. Iedereen doet eraan mee, ook zzp'ers.
"Het voordeel is een stabiele aanvulling op het huidige systeem, die meegroeit met de welvaart", vertelt Smid. Dat komt door de koppeling aan het loon: als die stijgen, stijgt ook de inleg en dus het uiteindelijke pensioen.
Het grote nadeel: om dit systeem, dat bijvoorbeeld in Zweden en Italië gebruikt wordt, in te voeren vergt een grote hervorming en nieuw systeem dat ook weer kosten met zich meebrengt. "Gratis oplossingen zijn er niet", besluit Smid.