Studerende zzp'er mag Tozo-uitkering soms toch houden

Voor veel ondernemers betekent de coronacrisis een zware tijd. Door de lockdown en contactbeperkingen vallen omzetten tegen. Om die reden heeft de overheid een omvangrijk steunpakket opgetuigd, waar veel ondernemers maar wat blij mee zijn.

Geen Tozo voor studenten

Een van die steunregelingen is de Tozo, een speciale bijstandsregeling voor zelfstandig ondernemers. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het uitbetalen van de Tozo. Afhankelijk van je persoonlijke omstandigheden kun je met deze regeling rekenen op een maandelijkse uitkering van ongeveer 1000 tot 1500 euro.

Maar niet als je studeert. Studenten zijn in principe uitgesloten van de Tozo, want zij kunnen aanspraak maken op studiefinanciering, een lening van de overheid. Maar in veel gevallen hebben zij de Tozo toch gekregen, omdat gemeenten snel steun wilden verlenen en pas achteraf gingen controleren. Officieel moeten gemeenten dan terugvorderen, maar dat gebeurt niet altijd.

RTL Z sprak de afgelopen maanden met meerdere studerende ondernemers die in financiële problemen zijn gekomen, omdat ze de Tozo moesten terugbetalen. In andere gevallen redden ze het qua geld wel, maar vinden ze het gewoon oneerlijk dat de ene ondernemer wel steun krijgt en zij niet. Alleen maar omdat ze naast hun onderneming ook nog studeren.

Verwarring

Megan van Vuuren (25), bijvoorbeeld. "Eigenlijk heb ik het door Tozo 1 kunnen redden", zegt zij. Haar dansschool was tijdens de eerste lockdown volledig gesloten, maar vanwege de Tozo besloot ze toch haar docententeam, ook zzp'ers, door te betalen. "Vervolgens kon ik alles terugbetalen, maar ja: het geld was al weg."

Ook Raoul Bouchrit (26) kreeg aanvankelijk Tozo 1 uitgekeerd, maar moest van de gemeente Vlaardingen terugbetalen. Toen hij officieel bezwaar maakte kwam de gemeente tot inkeer. "Ze zeiden tegen mij: wij hebben het verkeerd gedaan in de aanvraag, dus jij mag het houden. Maar dat geldt niet voor Tozo 2 en 3."

Niet alleen student-ondernemers vinden dat de regels rond Tozo verwarrend. Ook gemeenten wijzen erop dat de criteria rond de Tozo lange tijd onduidelijk waren. Dat zorgt er mede voor dat de regels niet overal hetzelfde zijn, blijkt uit een rondgang van RTL Z. Veel gemeenten geven aan coulante terugbetalingsregelingen aan te bieden, maar anderen gaan een stap verder.

Verschillende werkwijzen

"De gemeente Delft heeft besloten om in de gevallen waar een voorschot was toegekend niet terug te gaan vorderen, omdat de uitsluiting van deze doelgroep niet bekend was", laat een woordvoerder daar weten. Student-ondernemers in Delft mogen hun Tozo dus houden.

In Nijmegen niet. "Met alle studenten die een voorschot hebben gehad is telefonisch contact geweest en meegedacht. Het verstrekte bedrag is inderdaad teruggevorderd, maar in overleg en met mogelijkheid voor een coulante betalingsregeling. Voor enkele studenten had het geen recht hebben op Tozo het gevolg dat ze hun lening bij DUO moesten verhogen", geeft een woordvoerder van de gemeente Nijmegen aan.

Wat bijvoorbeeld de gemeente Delft doet is prima, bevestigt een woordvoerder van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). De richtlijnen vanuit het ministerie van Sociale Zaken zijn onlangs aangepast.

Gemeenten die in 2020 Tozo-uitkeringen hebben uitbetaald aan student-ondernemers mogen dat zo laten. Als een student-ondernemer heeft verzwegen studiefinanciering te ontvangen terwijl daar in het aanvraagformulier van de gemeente expliciet wel naar werd gevraagd, is terugvordering wel op zijn plaats, laat de VNG weten.

Alsnog overmaken

Sommige gemeenten hebben daarop besloten hun terugvorderingen te herzien. Rotterdam en Utrecht laten aan RTL Z weten actief op zoek te zijn gegaan naar student-ondernemers die hun Tozo-uitkering toch zouden mogen houden, om hen alsnog geld over te maken.

Dat er student-ondernemers zijn die Tozo 1 wel mogen houden vindt dansschoolhouder Megan van Vuuren fijn voor hen. Maar tegelijkertijd 'superoneerlijk' voor zichzelf. Zij blijft hopen op een oplossing.

Bouchrit, die een detacheringsbureau in de evenementenbranche heeft, vindt ook dat meer steun voor deze groep ondernemers op zijn plaats is. "Ik heb nu al een jaar lang een studielening extra, dat is 12.000 euro. Terwijl andere ondernemers in mijn branche wel steun krijgen. Daar word ik supererg in benadeeld, bijvoorbeeld als ik later een hypotheek aanvraag."

'Beleidsvrijheid'

Gemeenten hebben een zekere 'beleidsvrijheid' bij het uitvoeren van plannen die op landelijk niveau zijn bedacht. "Dat betekent automatisch dat er in die uitvoering verschillen zijn tussen gemeenten", benadrukt de Nationale Ombudsman, de instantie waarbij burgers hun beklag kunnen doen als ze een conflict hebben met de overheid.

Maar die verschillen mogen niet te groot worden. "Als een student-ondernemer in de knel komt omdat de gemeente Tozo terugvordert, moet de gemeente dat op een behoorlijke manier doen. Zo moet de gemeente zorgen dat iemand in zijn levensbehoefte kan blijven voorzien en rekening houden met het bestaansminimum. Waar nodig moet de gemeente maatwerk toepassen en in gesprek over iemands persoonlijke situatie", aldus de Nationale Ombudsman in een schriftelijke reactie.

Verantwoording

RTL Z maakte een rondgang langs zo'n 15 grote gemeenten en universiteitssteden om te vragen hoe de gemeente in kwestie is omgegaan met Tozo-aanvragen van studerende ondernemers.

De gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven, Almere, Groningen, Breda, Nijmegen, Delft, Enschede, Maastricht, Leiden en Wageningen hebben daarop een toelichting gegeven.

Enkele gemeenten, waaronder Enschede, Maastricht en Rotterdam voeren de Tozo-regeling uit voor een grotere groep gemeenten in hun regio en beslaan dus een groter gebied dan alleen hun eigen gemeente.

In enkele gevallen heeft de gemeente vooraf goed gecontroleerd en in eerste instantie dus al geen Tozo uitgekeerd aan studerende ondernemers. Vaker ging de uitvoering gepaard met voorschotten, die later werden teruggevorderd. Naar eigen zeggen 'in overleg' met de betrokkenen. Soms mochten studenten de Tozo houden.

Ook heeft de redactie van RTL Z met zo'n tien studerende ondernemers contact gehad over hun aanvraag en afwijzing.

Reageren? Stuur een e-mail naar sam.trompert@rtl.nl.