Kinderbijslag volgend jaar niet omhoog, klap in het gezicht van Anita

Van den Putte heeft drie kinderen, twee dochters van 14 en 15 en een zoon van 24 jaar. Voor de twee jongsten krijgt ze nog kinderbijslag: 319,10 euro per kind per kwartaal. Normaal gesproken wordt dat bedrag ieder jaar geïndexeerd en komt er een paar euro per maand bij.

Dat zit er voor 2022 en 2023 niet in, omdat het kabinet het geld nodig heeft voor andere zaken. Het bespaarde geld gaat naar het UWV en de Sociale Verzekeringsbank SVB die de dienstverlening ermee moeten verbeteren, zo staat in een wetsvoorstel.

Pijn in portemonnee

Het kabinet denkt dat de paar tientjes per jaar geen verschil zullen maken voor de ouders. Van den Putte zucht. Voor een gezin met een modaal inkomen is het misschien een klein bedrag, maar mindervermogende ouders voelen het flink in de portemonnee, meent ze.

"Ongelooflijk. Van die paar tientjes per jaar kunnen we een nieuwe trui of een broek voor ze kopen", legt zij uit. "Ze groeien als kool. Ze zijn nu ook weer aan nieuwe schoenen en nieuwe broeken toe. Alles wordt bovendien duurder, maar het inkomen blijft gelijk."

Hoewel haar man werkt en ook de kinderen een bijbaantje hebben, is het lastig voor het gezin. "Het is schrijnend, we gaan eens in de drie maanden naar de kapper, hebben een telefoonabonnement van 2,50 euro per maand en een tweedehands telefoon. Van het geld van hun bijbaantje kopen de meiden soms zelf kleding."

Ze kijkt alweer uit naar 1 april, de dag dat de kinderbijslag gestort wordt. "Dan kunnen we weer iets kopen, de zomerjassen van vorig jaar zijn echt te klein. Maar als de kinderbijslag volgend jaar niet omhoog gaat, moeten we nog verder bezuinigen."

Huishoudboekje

Dat kan eigenlijk niet, zo toont ze haar huishoudboekje. Na aftrek van kosten voor de huur en andere vaste lasten houdt het gezin 60 euro per week over om boodschappen van te doen.

"Ik ben de hele week aan het puzzelen, af en toe loop ik vast. Mijn man werkt fulltime, maar we zijn slachtoffer van de toeslagenaffaire en hebben veel schulden. De huur stijgt bovendien ieder jaar."

Als het aan Van den Putte ligt, wordt de kinderbijslag volgend jaar niet bevroren. Ze krijgt steun van Gijsbert Vonk, hoogleraar sociale zekerheidsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. "De kinderbijslag wordt al jaren uitgehold", zegt hij.

'Overheid rommelt al jaren'

Ook in 2012 en 2013 werd de kinderbijslag niet geïndexeerd. Dat kwam door de financiële crisis. Aan de andere kant ging de vergoeding in 2019 en januari 2021 extra omhoog nadat de overheid wat vette jaren had.

"Maar de overheid is al jaren aan het rommelen. Vroeger kreeg je ook kinderbijslag voor oudere kinderen. Voor kinderen vanaf 18 jaar is het later vervangen door studiefinanciering, maar ook dat is nu een lening geworden", zegt Vonk.

"Ouders zijn zelf primair verantwoordelijk voor het levensonderhoud van hun kinderen", stelt de overheid tegenwoordig. Het plan om de kinderbijslag niet te verhogen, past daar prima bij."

Opportunistisch

Rijke ouders of ouders met een modaal inkomen maakt het niet uit als ze twee tientjes per jaar moeten inleveren, stelt de hoogleraar. "Maar juist de mensen die het nodig hebben, zijn gedupeerd. Het is een politiek spel, maar je zou zo'n basisvoorziening niet moeten uithollen om als minister je begroting rond te krijgen. Dat is opportunistisch", meent Vonk.

Hij is voor een openbare discussie. Wat moet de overheid met de kinderbijslag doen? "Wil je die regeling behouden of kies je voor andere regelingen, gekoppeld aan inkomen. Daar kun je zeker over debatteren", erkent hij. "Maar vergeet niet dat het om mensen gaat. Niet iedereen kan dit hebben, de universele voorzieningen zijn er niet voor niets in onze verzorgingsstaat."

AOW

Als je op de AOW bezuinigt, staat heel Nederland op zijn kop, denkt de hoogleraar. "Maar de kinderbijslag heeft hetzelfde karakter. Ook dat is een basisvoorziening om van rond te komen."

Bij bevriezing van het tarief gaat het om grofweg 25 euro per jaar. "Dat lijkt misschien niet veel, maar als je het vier keer in een decennium bevriest, gaat het alweer om honderd euro."

Het wetsvoorstel is momenteel opengesteld voor internetconsultatie, iedereen kan er kritiek op geven. Later debatteert de Tweede Kamer erover.

De regelingen

De geschiedenis van een nationale regeling kinderbijslag gaat terug tot net voor de Tweede Wereldoorlog. In 1938 werd het wetsvoorstel voor de kinderbijslag ingediend door de toenmalige minister van Sociale Zaken Carl Romme. Alleen ouders met meer dan drie kinderen kregen toen geld, aldus de Sociale Verzekeringsbank SVB. Op 1 januari 1941 trad de wet in werking. 

Moeders doen het meeste de administratie. In 2019 werd de aanvraag in 67,6 procent van de gevallen door de moeder wordt gedaan. 

Veranderingen

De regelingen zijn de laatste jaren verschillende keren op de schop gegaan. Naast kinderbijslag kunnen ouders met weinig geld sinds 2009 ook een kindgebonden budget aanvragen via de Belastingdienst.

Daarvoor - tussen 2008 en 2009 - had je één jaar de kindertoeslag en die verving weer de kinderkorting, een heffingskorting die je kreeg bij het betalen van belasting.

Er is één gemene deler bij al die verschillende regelingen, volgens hoogleraar Vonk. Met minder moeten de ouders meer doen. "De kostendekkendheid neemt af."

De laatste volledige beleidsdoorlichting geeft cijfers over 2017. Toen dekten het kindgebonden budget en de kinderbijslag bij een éénverdiener (modaal inkomen) met twee jonge kinderen 52 procent van de kosten. 

Bijna 2 miljoen gezinnen krijgen nu samen jaarlijks meer dan 3,5 miljard euro aan kinderbijslag.