Zo groot is de kans dat je met oudjaar de Staatsloterij wint

Meedoen aan de Staatsloterij is voor veel Nederlanders traditie, al weten we met zijn allen dat we er hoogstwaarschijnlijk geen miljonair door zullen worden. Voor de Oudjaarstrekking van 2020 werden bijna 7,1 miljoen loten verkocht (7.081.000). Dat maakte de kans op het winnen van de jackpot 1 op 7,08 miljoen, ofwel 0,00000014.

De kans is groter dat je:

• Acht keer op rij 6 gooit met een dobbelsteen (die kans is 0,000000595, dus 4,25 keer groter)
• In Nederland wordt getroffen door de bliksem (die kans is 0,0000005, dus ruim 3 keer groter)
• In Nederland in het verkeer overlijdt (die kans is 0,000042375, gebaseerd op het aantal verkeersslachtoffers dat vorig jaar viel, dus bijna 267 keer groter)
• Een parel vindt in je oester (die kans is 0,000067, uitgaande van de schatting dat er in één op de 15.000 oesters een parel zit, dus 478 keer groter)
• 21 keer op rij in het casino wint aan de roulettetafel door alleen op rood of zwart in te zetten (die kans is 0,000000268, dus bijna 2 keer groter)
• Binnen drie keer proberen de juiste pincode van een gevonden pinpas raadt (die kans is 0,0003, dus 2142 keer groter)

Te hoog inschatten

"We zijn geneigd om kansen te hoog in te schatten", zegt journalist en econoom Mathijs Bouman. "Dat doen we bij loterijen, maar bijvoorbeeld ook bij het afsluiten van overbodige verzekeringen."

"Dat principe is hetzelfde: we worden bang of lekker gemaakt met een bepaald vooruitzicht en vergeten naar de kansberekening te kijken. Op het gebied van kansrekening zijn we heel dom, dat kunnen we heel slecht. Dan vallen we terug op 'magisch denken'. Even op de dobbelstenen blazen voordat je gooit of je loten kopen bij een winkel waar al meerdere prijzen zijn gevallen."

Gebrek aan kennis

"Precies op dat gebrek aan kennis over statistiek springen loterijen handig in. De kans dat iemand die prijs wint is 100 procent, echt, iemand gaat hem winnen. Maar de kans dat jij hem gaat winnen is bijna nul."

Mocht je dan toch zo'n geluksvogel zijn die een flinke geldprijs tegemoet kan zien, dan is de vraag vervolgens wat je van dat bedrag overhoudt: 

Volgens hoogleraar financiën aan de VU Martijn van den Assem maken loterijen in hun reclames handig gebruik van ons voorstellingsvermogen. "Kansen op een bepaalde gebeurtenis worden waarschijnlijker geschat naarmate ze makkelijker voor te stellen zijn."

Winnaars in reclame

"Door winnaars van loterijen in reclames te laten optreden, denken veel mensen: dat had ik kunnen zijn. Het is verdraaid slim om de kleine kans op het winnen van de hoofdprijs op die manier in beeld te brengen."

Zouden loterijen de kans op het winnen van een mooie prijs dan niet moeten vergroten door de prijzenpot te verdelen over verschillende loten? Dan zouden bijvoorbeeld 30 mensen 1 miljoen winnen in plaats van 1 iemand 30 miljoen. "Dat wordt vaak gezegd", zegt Van den Assem.

Minder loten verkocht

"En het zou ook eerlijker zijn. Maar het blijkt dat als loterijen dat doen, er minder loten verkocht worden. Het is voor deelnemers blijkbaar verleidelijker om mee te doen als de hoofdprijs enorm is. Ook al is de kans dat je dan wint nagenoeg nul."