Er komt een nieuwe pensioenwet: dit moet je erover weten

De hamvraag: hoeveel krijg ik na mijn pensioen?

De meest gestelde vraag gaat over geld, maar we kunnen eigenlijk geen antwoord op die vraag geven. Als je nu inlogt op je pensioenoverzicht, zie je hoeveel pensioen je hebt opgebouwd en wat je straks inclusief AOW krijgt. Veel mensen denken dat dat een vast bedrag is, maar eigenlijk is het een verwacht bedrag. Het kan nog iets stijgen of dalen, afhankelijk van de vraag hoe het met de economie gaat. 

Hoe hoog straks elke uitkering in het nieuwe stelsel uitvalt, hangt -veel meer dan nu- af van toekomstige economische ontwikkelingen. "De hoogte van je pensioenpot beweegt meer", aldus Ronald Doornbos, pensioenexpert bij PwC. "Daardoor is het veel moeilijker te voorspellen wat je straks krijgt."

Toch hoef je niet te schrikken. Je hoeft niet direct op een houtje te bijten bij economische tegenslag. "Stel, de economie daalt met 10 procent. Dan korten fondsen niet direct 10 procent op je pensioen. Zo'n daling wordt gespreid over meerdere jaren, bovendien zijn er veelal nog steeds kleine buffers (reserves) om in slechte jaren bij te springen. Maar de dalingen en stijgingen zullen wel groter zijn dan nu. 

Per werknemer moet er nu berekend worden wat die straks ongeveer krijgt, afhankelijk van de ingelegde premie. Je krijgt een brief waar een bedrag in staat.

Ik ga binnen twee jaar met pensioen. Wat verandert er dan?

Waarschijnlijk nog niets. Pensioenfondsen hoeven pas uiterlijk 1 januari 2028 te zijn overgegaan op het nieuwe pensioenstelsel. Er is namelijk veel rekenwerk nodig om voor al die miljoenen werknemers te berekenen wat ze in principe krijgen.

"Het gros van de pensioenfondsen lijkt nu te streven naar een overgang per 1 januari 2026", geeft Doornbos aan.

Minder zekerheid, dat vind ik eng. Krijg ik straks minder?

We snappen dat het eng is. Maar volgens de kenners is de kans groot dat je met het nieuwe pensioenstelsel, in ieder geval als je jong of oud bent (de middengroep heeft mogelijk pech, zie kader), meer krijgt. Sterker nog: volgens een berekening van Aegon zou de uitkering van een gepensioneerde in het nieuwe systeem in twintig jaar tijd (2003 tot en met 2022) met ongeveer veertig procent zijn gestegen terwijl dat met het oude pensioenstelsel maar tien procent was.

Probleem voor 35 tot 60-jarigen

Zoals al gezegd: mensen die niet heel oud en niet heel jong zijn, dreigen de rekening te krijgen voor het nieuwe pensioenstelsel. Dat zit zo: in het oude stelsel was eigenlijk iedere ingelegde euro evenveel waard. Of je die nu inlegde op je twintigste (waarna er nog tientallen jaren mee belegd kon worden) of op je 65e. Dat was een voordeel voor ouderen, omdat zij eigenlijk gesubsidieerd werden door de jongeren. Jarenlang was dat helemaal geen probleem, omdat zij vroeger precies hetzelfde hadden gedaan voor de ouderen van toen.

Als we straks allemaal persoonlijke potjes hebben, is dat niet meer zo. Een euro die je dan inlegt als je jong bent, is als je met pensioen gaat straks veel meer waard, en levert je dus meer pensioen op. De inleg van ouderen levert juist minder pensioen op uiteindelijk, omdat er niet meer lang belegd kan worden met dat geld.

Voor mensen die grofweg tussen de 35 en 60 jaar oud zijn, pakt dat slecht uit omdat zij al inlegden toen ze nog jong waren, maar niet het voordeel hebben dat die vroeg ingelegde euro's tot meer pensioenuitkering leiden. En zij worden aan het eind van hun carrière niet meer door de jongere generaties gesubsidieerd. Zo dreigt er dus een pensioengat te ontstaan.

Ook Doornbos ziet het positief in. "De stijgingen kunnen flink zijn. Het nadeel; mensen onthouden het veel beter als ze minder krijgen. Stel, je zit op 125 procent van je huidige uitkering. Als je pensioen dan met vijf procent daalt, baal je, maar eigenlijk heb je nog altijd nog 20 procent meer dan wat je in het begin had."

Er komen twee type premieregelingen (maar jij mag niet kiezen welke, dat is aan je werkgever en de sociale partners). Bij de eerste gaat het om een solidaire premieovereenkomst. Bij de tweede gaat het om een flexibele premieregeling. Daarbij kun je aangeven dat je een vaste uitkering wil. Die zekerheid kost wel geld. Je zult genoegen moeten nemen met een lager pensioen maar dat pensioen is wel vast. Doornbos: "Maar ik verwacht dat onder druk bij de bonden de meeste werkgevers voor een solidaire premieovereenkomst gaan en daarbij kun je niet voor een vaste uitkering kiezen."

Waarom een nieuw pensioenstelsel?

Al het pensioengeld dat wordt uitgekeerd aan onze senioren komt nu nog uit één grote spaarpot waar werkenden geld inleggen en waar gepensioneerden geld uithalen. Die pensioenpot raakt leeg, omdat er steeds meer gepensioneerden zijn en minder werkenden. Straks is er niet langer één grote spaarpot maar krijgt iedereen een persoonlijke spaarpot.

"Alle pensioenregelingen worden premieregelingen. We bouwen geen pensioen meer op in een uitkering, maar stoppen premie in een persoonlijk potje", zegt Doornbos. Pensioenfondsen gaan leeftijdsafhankelijk beleggen. Des te jonger je bent, des te risicovoller, want bij een eventuele crash komt het later wel weer goed. Ben je ouder, dan wordt belegd in onder meer bedrijfsobligaties met een lager risico.

Mijn vader mocht nog op zijn 65e met pensioen. Keert dat terug?

Nee. Het nieuwe pensioenakkoord verandert niets aan de pensioenleeftijd. Sterker nog: momenteel is er een regeling waarbij mensen met een zwaar beroep eerder mogen stoppen met werken. Die regeling loopt in 2025 af en het is onduidelijk of die verlengd wordt. Tijdens het debat in de Eerste Kamer vroegen deze week enkele senatoren om die regeling permanent te maken, maar de minister wilde daar niets over toezeggen.

Wat gebeurt er met mijn nu al betaalde pensioenpremie, want straks legt iedereen voor zichzelf in?

Het opgebouwde kapitaal dat nu bij de pensioenfondsen staat wordt verdeeld over de individuele pensioenpotjes. Er wordt nog berekend hoeveel je precies hebt bijgedragen en dus krijgt. Als het straks in je potje zit, beweegt het daarna mee met de beleggingsresultaten van je pensioenfonds.

Ik wil een villa op Ibiza kopen. Kan ik mijn pensioen straks in één keer laten uitkeren?

Nee. Wel mag je tien procent in één keer opnemen. Het pensioen wat je daarna krijgt wordt dan wel lager. Maar volgens Doornbos moet je voorzichtig zijn als je 10 procent ineens wilt opnemen. "Het kan als je weinig verdient invloed hebben op bijvoorbeeld je zorgtoeslag of huurtoeslag. Je krijgt dat jaar namelijk meer geld binnen dus heb je misschien geen recht meer op die toeslagen. Ook kun je in een hogere belastingschaal vallen." Zijn advies: doe het alleen als je die toeslagen toch al niet kreeg of als je al in de hoogste belastingschaal valt.

Er is wel één goede reden om die 10 procent meteen op te strijken. Een beetje luguber: maar heb jij door een ziekte of doordat je iets te uitbundig hebt geleefd het idee dat je niet heel oud gaat worden? Strijk op dat geld, want ze kunnen het je niet meer afpakken. Het zou ook vervelend zijn als je op je 70e overlijdt en jouw opgebouwde pensioenpotje naar de buffer gaat.

Overigens kon je er nu ook al voor kiezen om de eerste jaren een hoger pensioen te hebben dan later. Die hoger-lager-regeling, die veel mensen gebruiken die vroeg met pensioen gaan maar nog geen AOW krijgen, blijft ook bestaan.