Nederlandse priester Titus Brandsma heilig verklaard: is dat nog wel van nu?
De Nederlandse oorlogsheld en priester Titus Brandsma wordt heilig verklaard omdat hij volgens de paus iemand op wonderbaarlijke wijze heeft genezen. Dat is bijzonder, vooral in Nederland. De laatste Nederlander die heilig werd verklaard was Karel Houben in 2007. Maar iemand heilig verklaren omdat-ie een wonder heeft verricht, is dat eigenlijk nog wel van deze tijd?
Titus Brandsma komt in een rijtje met grootse namen. Denk aan Moeder Teresa en de enige echte Sint-Nicolaas uit Myra. Iemand heilig verklaren gebeurt niet zomaar: je moet een wonder hebben verricht. "Het is heel simpel, de kerk kan je zaligen bij één wonder en heiligen bij een tweede", vertelt cultuurtheoloog Frank Bosman aan EditieNL. "Dat betekent dan niet dat de kerk iemand echt heilig kan maken. Je moet heiligen meer zien als voorbeeldfiguren."
Wat heeft Titus Brandsma dan voor wonderen verricht? Hij werd allereerst gezaligd voor zijn deelname aan het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit gebeurde in 1985. Later erkende de paus dat de priester daarnaast iemand heeft genezen van huidkanker.
Wetenschappelijk onverklaarbaar
Als iemand heilig wordt verklaard, moet het wonder dat hij heeft verricht onverklaarbaar zijn. "Het is ook weer niet de bedoeling dat vijfentwintig wetenschappers het vervolgens gaan beoordelen. Zo nauw wordt er niet gekeken, het moet gewoon verwonderlijk zijn", zegt Bosman. "De kerk zegt altijd dat het een soort seintje uit de andere wereld is."
Omdat er geen wetenschappelijke verklaring is blijft de legitimiteit van een wonder twijfelachtig. "Het is altijd een observatie van een mens. Vervolgens ontstaat er iets wat je massahysterie kunt noemen", zegt cultuurfilosoof Rik Roelfzema. "Ik ben net in Brabant geweest op een plek waar een boerenknecht Maria zag verschijnen. Vervolgens ging het hele dorp en half België ermee aan de haal."
Wanhoop
Hoe ontstaat een wonder dan? "Wonderen ontstaan als er nood is. We zitten in een wanhopige periode, mensen hebben nu behoefte aan houvast", zegt Roelfzema. "Als er weinig aanbod met spectaculair nieuws is, dan worden er ineens meer ufo's waargenomen. Iedereen is corona zat, dus we hebben behoefte aan een ander nieuwsfeit."
Nederlanders en wonderen
Hoewel we tegenwoordig een heleboel dingen wetenschappelijk kunnen verklaren, zijn er nog veel mensen die in een wonder geloven. Ongeveer 63 procent van de Nederlanders gelooft min of meer in wonderen. 32 procent geloof er helemaal niet in. Daarnaast geloven vrouwen er vaker in dan mannen. Ook heeft geloven in een wonder niet altijd met geloofsovertuiging te maken. Slechts zes procent van de Nederlanders heeft er een religieuze associatie bij.
Roelfzema denkt dat wonderen altijd blijven bestaan. "Er is altijd behoefte om onzekerheid in de samenleving te duiden, dat zie je ook bij complotdenkers", zegt de cultuurfilosoof. "En bij corona kunnen we een boel dingen niet duiden, dus dan krijg je veel verschillende verhalen."