Angstcultuur op het werk: 'Het heeft schadelijke gevolgen'
Oud-medewerkers van Talpa klappen in het AD uit de school over de werksfeer bij het bedrijf van John de Mol. De krant sprak daarvoor met radio-dj Erik de Zwart en meer dan tien andere oud-medewerkers die anoniem willen blijven, uit angst voor de gevolgen voor hun carrière. De Zwart spreekt van 'een angstcultuur' binnen het bedrijf. Dat speelt vaker op de werkvloer.
"Iedereen is bang voor hem", zegt Erik de Zwart tegen het AD. Ook zegt De Zwart eens aan de Talpabaas gevraagd te hebben waarom hij zijn medewerkers nooit complimenten geeft. "Dat kost te veel tijd", zou De Mol geantwoord hebben. In het stuk zeggen de oud-medewerkers bijvoorbeeld ook dat hij mensen uitfoetert als zijn koffie te koud is.
Het artikel spreekt dus van een angstcultuur. Zo'n angstcultuur op het werk is niet uniek, zegt voorzitter Laura Willemse van Stichting Pesten op de Werkvloer tegen EditieNL. "Dat gaat dan om intimidatie, pesterijen, het isoleren van mensen, negeren en druk op mensen uitoefenen. Uit een onderzoek van CNV bleek zelfs dat pesten op het werk tijdens de coronacrisis juist erger was geworden", zegt ze. "Veel communicatie is non-verbaal door het werken op afstand, je kan niemand even persoonlijk aankijken."
Onderzoek CNV
Volgens onderzoek van vakbond CNV uit 2020 bleek dat 26 procent – dus een kwart – van alle werkenden te maken heeft met pestgedrag op het werk. Eén op de vijf stelt dat de sfeer slechter is geworden door de coronacrisis. 11 procent durft er niks van te zeggen, 15 procent stelt dat de leidinggevende minder optreedt tegen pesten dan vóór de crisis en 13 procent wordt zelfs gepest door de leidinggevende zelf.
Bron: CNV
Van dat pesten worden mensen onzeker, denkt Willemse. "Er heerst ook een taboe op gepest worden op het werk: op een familieverjaardag roep je niet snel dat je het pispaaltje bent op je werk", zegt de voorzitter. "Het zijn dingen waar je wakker van ligt en onzeker van wordt. Je gaat dingen door de vingers zien waar je normaal wat van zou zeggen."
Bedrijfsnormen
Dat je er niks van durft te zeggen kan komen door bepaalde eisen die een werkgever stelt, vertelt Willemse. Hij of zij vraagt je bijvoorbeeld sneller te werken, terwijl je het gevoel hebt dat je al voor twee personen werkt. Als je het niet doet, kan de werkgever er consequenties aan verbinden. "Eigenlijk vraag je mensen hun grenzen over te gaan."
Op het moment dat de normen en waarden veranderen binnen het bedrijf, doordat mensen er misbruik van maken, zie je volgens Willemse dat dat langzaam door anderen wordt geaccepteerd. "Het wordt onderdeel van de cultuur. Mensen gaan zeggen: 'Zo doet hij nou eenmaal'. Maar je ziet dat dat hele schadelijke gevolgen heeft en het is ontzettend intimiderend."
'Extra stress nooit goed'
Ook arbeidspsycholoog Flores van Emmerik hoort vaak over een slechte sfeer op het werk. "Je kan het bekijken vanuit zowel de werkgever als de werknemer, maar het is duidelijk dat extra stress voor je werknemers nooit goed werkt", zegt hij. "Mensen functioneren minder goed en daardoor wordt het eigenlijk een vicieuze cirkel." Door de stress doen ze hun werk minder goed en op die mindere prestaties komt weer commentaar. Vervolgens leidt het commentaar weer tot stress, en zo gaat dat eindeloos door.
Het advies? "Er toch wat van zeggen, al hangt het er natuurlijk vanaf wat de consequentie is. Maar als je alleen maar wakker ligt door de angstcultuur op je werk, dan schiet je niks op met stil blijven", zegt Van Emmerik. "Stress werkt dus sowieso niet, maar zeker niet bij creatieve beroepen. Stress belemmert het leren van nieuwe dingen."