Moeten alle ongezonde producten duurder worden? 'Zak chips mag best 5 euro kosten'

In Nederland kost een pakje sigaretten nu rond de acht euro. In Australië is dat al zo'n 25 euro – en de verwachting is dat het verder zal oplopen. Van Ooijen wil dat de prijs van een pakje sigaretten in Nederland het Australische model gaat volgen.

Prijsprikkels

Zulke prijsprikkels kunnen we goed gebruiken, denkt Liesbeth van Rossum, internist-endocrinoloog en hoogleraar obesitas. Niet alleen op sigaretten, maar ook op ongezond eten. "Mensen denken vaak dat ze keuzevrijheid hebben, maar onbewust worden ze beïnvloed door het ongezonde voedsel en de goedkope prijzen. Het grote aanbod ongezonde voedsel stuurt ons de verkeerde kant op."

Moet een zak chips dan vijf euro gaan kosten? "Ik zou dat een goed idee vinden", zegt ze tegen EditieNL. "Nu zijn grootverpakkingen van ongezonde producten vaak relatief goedkoop en dat is een prikkel om ze te kopen. Als zo'n zak heel duur wordt, dan denk je toch drie keer na voordat je 'm koopt."

Lage inkomens

Ze denkt dat zo'n prijsverhoging effectief zou zijn voor de beoogde doelgroep. "In landen met een suikertaks zien we dat de afname in suikerconsumptie groter is bij mensen met lage inkomens, dan bij mensen met hoge inkomens. En dat is een belangrijke doelgroep die je wilt bereiken. Want mensen met lage inkomens leven gemiddeld vaak ongezonder en hebben vaker overgewicht."

Meer nodig

Maar, benadrukt Van Rossum, met alleen het verhogen van de prijzen van ongezond voedsel zin we er nog niet. "Er is meer voor nodig, zoals het goedkoper maken van gezonde producten, en een verbod op reclame voor ongezonde voeding."

Prijsstijgingen

De prijs van ongezond eten in winkels is in tien jaar tijd gestegen met 15 procent. Maar bij gezonde voeding was die stijging nog groter: namelijk 21 procent.

Bron: CBS 

Hans Dagevos, consumptiesocioloog aan de Wageningen University & Research, denkt dat er eerst meer onderzoek nodig is voordat we alle prijzen omhooggooien. "Gaan mensen echt andere, gezondere keuzes maken? Dat is nog maar de vraag."

Er is volgens hem nog veel onbekend. "Er wordt vermoed dat de maatregel vooral mensen met een kleine beurs treft, maar ook dat weten we nog niet. Ik denk daarom dat het belangrijk is om te experimenteren met hogere prijzen en te onderzoeken of en welke nadelige effecten er optreden. Gaan mensen echt andere keuzes maken? En raakt het echt alleen mensen met een kleine beurs?"

Daarnaast verschilt het per product wat er gebeurt als je de prijs verhoogt. "Kijk naar de hoge benzineprijzen. Zijn we er écht massaal minder door gaan rijden? Bovendien zit er een degelijk verschil tussen dagelijks of af en toe een frietje eten. Wil je de mensen die het af en toe kopen ook raken door het heel duur te maken?"

Prijzen verlagen

Een prijsprikkel de andere kant op – door gezond eten goedkoper te maken – zou volgens Dagevos wel kunnen helpen. "We weten dat positieve dingen vaker beter werken dan negatieve. Alleen het nadeel is dat veel van ons eten al te goedkoop is."

Consumentenpsycholoog Tom van Bommel sluit zich daarbij aan. "Mensen reageren sterker op een lage prijs dan op een hoge. Alles wordt steeds duurder, dus we schrikken niet meer van die dure producten. Juist de lagere prijzen trekken onze aandacht. Die producten willen we inslaan."

Kamermeerderheid tegen plan

Op dit moment staat het plan van Van Ooijen om sigarettenpakjes flink in prijs te verhogen nog op zeer losse schroeven. Een meerderheid van de Tweede Kamer is tegen het plan. VVD, PVV, SP, Forum, DENK, JA21, Groen Van Haga, en BBB willen best de prijzen wat verhogen, maar vinden zo'n forse prijsstijging niet de goede weg.