Strijd tegen zwerfafval: McDonald's beloont mensen die troep opruimen

Gasten van McDonald's zijn grote aanrichters van zwerfafval: de keten staat op plek drie in de lijst met bedrijven waar het meeste zwerfafval van terug wordt gevonden. De lijst wordt aangevoerd door Red Bull, gevolg door Heineken.

You bin it, you win it

Daarom komt McDonald's met You bin it, you win it: de eerste zwerfafvalloterij in Nederland. Hiervoor worden speciale afvalbakken geplaatst. Wie zijn afval in de juiste bak gooit, maakt kans op een van de prijzen, bijvoorbeeld een mountainbike, e-scooter, speaker of headphones.

Alle 250 restaurants in Nederland doen mee. "Iedereen die sinds zaterdag 11 januari afval in een van de bakken heeft gegooid, maakt kans op een prijs", vertelt Eunice Koekkoek van McDonald's aan EditieNL. De prijzen worden uitgereikt door een presentator en een afvalexpert. Van tevoren heeft een notaris geloot in welk restaurant de prijzen gaan vallen en op welk tijdstip dat gebeurt.

Zwerfafval bestaat voornamelijk uit:

1. Sigaretten (36%)
2. Kauwgom (15%)
3. Fastfoodafval zoals rietjes en servetten (10%)

Bron: Rijkswaterstaat

Een goede zet, denkt Sabine Jansen, gedragspsycholoog op het gebied van afvaldumping. "Belonen kan heel effectief zijn, vooral als de motivatie laag is. Als je bijvoorbeeld in je eigen auto zit, gooi je het vuil niet zomaar neer: dat is vies. Maar in andermans ruimte is er minder motivatie om het netjes weg te gooien."

Alleen voor de beloning

Het gevaar is wel dat mensen het puur en alleen doen voor de beloning. "Zodra die wegvalt, kan het dat mensen stoppen met het weggooien van hun afval. Dat is het risico", zegt Jansen tegen EditieNL.

Het is volgens haar dan ook beter om het gewenste gedrag zo makkelijk mogelijk uitvoerbaar te maken. "Je moet de situatie dusdanig inrichten dat het geen moeite kost om te doen. Bijvoorbeeld door te zorgen dat mensen het vanuit hun auto weg kunnen gooien nadat ze door de McDrive zijn gereden."

Nooit helemaal stoppen

Een wereld zonder zwerfafval is erg ambitieus, denkt Jansen. "Er zal altijd een kleine groep zijn die het verkeerd blijft doen. De meeste mensen willen het wel goed doen, maar gooien troep op straat uit gemak of gewoonte. Maar als de sociale norm verandert, zou dat al helpen."

Zwerfafval in rivieren

Ook in het water wordt veel zwerfafval aangetroffen. Momenteel werkt de Universiteit Antwerpen aan een onderzoek over plasticvervuiling in de Westerschelde. Daarvoor zijn in december 972 fluorescerend gele objecten, van colaflessen tot frietbakjes, in de rivier gegooid. Wie een van de voorwerpen op de oevers van de Westerschelde vindt, kan dit online registreren. Doel is om erachter te komen hoe het afval het best opgevist kan worden.