Geldbeloning voor zelfisolatie studenten: 'Moet substantieel bedrag zijn'

"Het idee is ontstaan door de huidige situatie", vertelt Dennis Dekkers van de Nijmeegse afdelingen van de Koninklijke Horeca Nederland. "Er heerst een piek, en de horeca en studenten worden daardoor in een negatief daglicht gezet."

"Kunnen we het dan niet in de kiem smoren door studenten drie weken in quarantaine te zetten en daar een vergoeding tegenover te zetten? Dan is het een win-winsituatie", meent Dekkers. Al hoopt hij uiteindelijk wel dat het niet zover hoef te komen. "Het is een noodgreep."

Het plan kan mogelijk lokaal werken, stelt gedragspsycholoog Bob van Dam van D&B gedrag. "Wij maken onderscheid tussen extrinsieke en intrinsieke prikkels, oftewel motivatie van buitenaf of binnenuit. Onder die eerste valt belonen en straffen. Terwijl intrinsieke motivatie vanuit jezelf komt, bijvoorbeeld waarden die je zelf belangrijk vindt. En juist die extrinsieke prikkels werken minder goed om mensen langdurig gewenst gedrag te laten vertonen."

Substantiële bedragen

Helaas blijkt volgens de gedragspsycholoog dat juist de huidige intrinsieke prikkels voor veel studenten niet werken. "Ze vallen niet onder de risicogroep, ze zijn niet bang om zelf ziek te worden en hebben veel behoefte aan sociaal contact. Daarom kan bij deze groep een geldbedrag een breekijzer zijn."

Wel is de hoogte van het geldbedrag dan van belang. "Je vraagt wel twee à drie weken sociale uitsluiting. Je mag je vrienden niet ontmoeten. Sociaal contact is een fundamentele behoefte en ook een soort 'beloning' die zwaar weegt."

Voordat je dat opgeeft moet daar volgens Van Dam wel een substantieel bedrag tegenover staan. "Als de beloning wegvalt, verval je echter ook weer in je oude gewoontes, dus het is echt een tijdelijk effect."

Averechts werken

Het promoten van goed gedrag met behulp van geld is vaker geprobeerd. In het Zeeuwse Tholen staan zogenaamde spaarpalen, waar je punten kan sparen als je op de juiste snelheid langsrijdt. Vanuit het project Schoon Belonen kunnen scholen en verenigingen die zwerfafval verzamelen een bedrag verdienen. En Rotterdamse automobilisten konden 120 euro per maand verdienen als ze de spits zouden vermijden.

Dit soort initiatieven kunnen volgens Van Dam dus ook averechts werken. "Iedereen die het gewenste gedrag nu al vertoont, kan zich benadeeld voelen. Dat werkt juist demotiverend voor al die andere mensen. Waarom zou ik gratis in quarantaine gaan, terwijl anderen daarvoor beloond worden? Je kunt beter nadenken welke intrinsieke triggers wel werken voor de doelgroep."

Of de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls dit plan ziet zitten is nog niet bekend.

De gemeente laat EditieNL weten: "In gemeente Nijmegen is sprake van een oplopend aantal coronabesmettingen. We moeten eerst analyseren waar dat precies vandaan komt. We zien wel in bepaalde leeftijdsgroepen dat die besmettingen oplopen. Maar er is eerst een goede analyse nodig, en dan kijken we wat voor maatregelen we gaan nemen. En of die specifiek zijn gericht op studenten of niet."