Waarom maakt foto Aylan zoveel indruk?
De Syrische peuter Aylan is het gezicht geworden van de vluchtelingen die Europa proberen te bereiken. Een foto van hem, dood op het strand van Bodrum in Turkije, sloeg wereldwijd in als een bom. Het is niet de eerste foto in zijn soort, maar waarom heeft juist deze zoveel impact?
Martijn Kleppe is onderzoeker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij houdt zich in zijn onderzoek onder meer bezig met de verbeelding van historische en recente gebeurtenissen door middel van persfoto's. "Er zijn veel meer van dit soort foto's. Maar aan deze foto kleeft een aantal interessante aspecten", legt hij uit. "Allereerst is de foto kwalitatief hoogstaand en ligt de jongen ogenschijnlijk eenzaam op het strand. Daarnaast is Bodrum een populaire vakantiebestemming, waardoor het voor veel mensen veel dichterbij komt."
Steeds dichterbij
De recente ontwikkelingen in de vluchtelingencrisis dragen ook bij aan de impact van deze foto, stelt Kleppe. "De vluchtelingen komen, letterlijk, steeds dichterbij. De politiek heeft moeite met de situatie en vraagt zich af: wat moeten we nou? Mensen stellen zich die vraag waarschijnlijk ook. Men vraagt zich af: wat kunnen we, wat mogen we, wat moeten we? En juist op dat moment komt deze foto. Voor veel mensen heftig en confronterend, 'wauw, het gaat om echte mensen!' In combinatie met het gevoel van onmacht zorgt deze foto voor beweging."
Wat het effect gaat zijn van deze foto, durft Kleppe niet te zeggen. "Er wordt nu geroepen: dit is dé foto van dit conflict. Maar dat moet ik nog maar zien. Dit conflict heeft zoveel verschillende verhalen in zich. "Het is dan ook niet te voorspellen of dit een iconische foto is", zegt Kleppe. "Pas over een paar jaar weten we wat het dominante verhaal in deze vluchtelingencrisis is."
Verandert onze mening?
Dat de foto indruk heeft gemaakt, staat vast. Zelfs zodanig dat we anders zouden kunnen gaan denken over vluchtelingen. Communicatiewetenschapper en gedragsdeskundige Reint Jan Renes (Hogeschool Utrecht en de Wageningen Universiteit) stelt dat juist bij een abstract probleem of iets dat we liever niet met eigen ogen zien 'zo'n foto je mening kan doen kantelen'. "Zo'n iconisch beeld kan je emotie aanzetten of je activeren. Het debat kan omslaan." Volgens Renes lijkt het debat over de vluchtelingen in Nederland al een beetje te veranderen. "Dit beeld zou het laatste zetje kunnen geven."
"Iemand die faliekant tegen is, blijft dat. Het gaat om de passieve middengroep, die eigenlijk nog geen duidelijke mening had. Bij hen kan de foto activerend zijn."
Meer op rtlnieuws.nl:
Onderdeel van dossier
Foto aangespoelde peuter
