Naomi: 'Ik shop graag online, maar ben amper blij wanneer het pakket eindelijk binnen is'
Ik vraag dit voor een vriend: elke week behandelen we een vraag over je gezondheid die je niet snel aan je eigen arts durft te stellen. Deze week: Naomi shopt graag online, maar als ze dan haar bestelling binnenkrijgt, is ze er eigenlijk helemaal niet meer zo gelukkig mee. Hoe kan dat?
Naomi (44) houdt van online winkelen. Ze bewaart bij verschillende webwinkels mooie kleding in de winkelwagentjes. Ook bestelt ze regelmatig kledingstukken waarvan ze denkt dat ze die echt móét hebben om, als het eenmaal op de mat valt, niet die geweldige sensatie van de koop meer te ervaren. Hoe kan dit? Dat ze iets wil hebben en als ze het dan heeft, ze het eigenlijk niet meer zo boeiend vindt?
Mediapsycholoog en gezondheidszorgpsycholoog Bjarne Timonen: "Beloningen ervaar je door middel van dopamine in je brein. Zeker als je verslingerd bent aan online shoppen, dan zie je dat de hoogste dopaminepiek plaatsvindt op het moment dat je iets kóópt. Als de beloning pas veel later komt, zie je dat het dan niet eens veel beloning meer geeft. Het gaat echt om het kopen zelf."
"We zien dat ook bij koopverslaving: het gedrag van het kopen, dáár zit de verslaving in, niet in de spulletjes - er zijn mensen die bijvoorbeeld heel veel kleding hebben hangen met de kaartjes er nog aan. Daar gaat het dus niet om. Het werkt hetzelfde als een seksverslaving. Vooral mannen met een seksverslaving hebben, zijn verslaafd aan het jagen en het scoren, maar zodra ze seks hebben, ervaren ze niet zoveel plezier."
Zijn vrouwen meer shopverslaafd en mannen meer seksverslaafd? Timonen: "Ja, absoluut. Mannen kunnen ook shopverslaafd zijn of vrouwen die seksverslaafd, alleen allebei in mindere mate. Het gaat in beide gevallen om iets wat een beloning geeft wat kan leiden tot een verslaving. Andere dingen die een beloning opleveren zijn bijvoorbeeld drank en drugs, gokken, porno kijken. Die gaan allemaal in op datzelfde dopaminesysteem."
Koopfilosofie
Heb je tips als je financieel last krijgt van (te veel) spullen online bestellen? Timonen: "Als je denkt dat je een verslaving hebt, is het natuurlijk verstandig om professionele hulp te zoeken. Ben je nog niet zover, dan kun je de volgende koopfilosofie hanteren. Ik stel mezelf altijd drie vragen als ik dingen koop: heb ik het nodig, kan ik het betalen en is het duurzaam? Als je jezelf deze vragen stelt tijdens een aanschaf, ben je meer dankbaar voor de dingen die je al hebt, en voor wat je koopt."
Drie vragen om jezelf te stellen voor je iets koopt:
1. Heb ik het nodig? Zo niet, dan koop je het dus niet
2. Als ik het nodig heb, kan ik het betalen? Is nu het juiste moment of moet ik er nog even voor sparen?
3. Is het product van duurzame kwaliteit? Zodat ik er lang iets aan heb? Is het gemaakt in een land waar men mensenrechten eert en is het niet slecht voor het milieu?
"Een tweede tip: doe elke avond even een dankbaarheidsoefening. Spreek uit of schrijf op waar je blij mee bent. Zodat je gelukkiger wordt van de mensen om je heen en de dingen die je al hebt. Tot slot: wees gewoon eens dankbaar voor alles wat je al hebt in plaats van altijd maar meer te willen."
Rubriek: Asking for a friend
In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.