'600 euro per maand voor volwaardig werk'
Bij het meldpunt voor misbruik van stages en werkervaringsplaatsen hebben in drie weken zo’n 150 mensen een klacht ingediend. Volgens vakbond FNV Jong het topje van de ijsberg. De Groningse Henriëtte Westers is een van hen. "Werkgevers maken misbruik van een kwetsbare groep."
De als socioloog opgeleide Henriëtte Westers (33) beschikte over twee jaar werkervaring. Eind 2013 kwam ze thuis te zitten omdat een project waaraan ze werkte, afliep. Na vijf maanden besloot ze noodgedwongen aan de slag te gaan op een werkervaringsplaats bij een marktonderzoeksbureau.
"Ik deed precies hetzelfde werk als betaalde collega’s, er was geen sprake van persoonlijke begeleiding"
In december las ze in de media dat werkgevers bij volwaardig werk een minimumsalaris moeten betalen. "Dat was bij mij het geval. Ik deed precies hetzelfde werk als betaalde collega’s, er was geen sprake van leerdoelen of persoonlijke begeleiding."
In een schriftelijke beantwoording van Kamervragen over misbruik van stage- en werkervaringsplaatsen liet minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid er in december geen twijfel over bestaan. Bij een stage moet ‘leren’ centraal staan, en niet werk. Bij leren is een bescheiden stagevergoeding genoeg, maar als iemand regulier werk verricht, is er juridisch sprake van een arbeidsovereenkomst. En daarbij hoort een minimumloon.
ZIE OOK: 'Ouderen te duur voor werkgevers'
In het geval van Westers ging het om een aanzienlijk verschil. Voor een contract van 32 uur ontving ze een maandvergoeding van 600 euro. Het minimumloon voor iemand van haar leeftijd voor dat dienstverband is het dubbele. In de zes maanden die ze werkte, liep ze dus minstens 3600 euro bruto mis. Ook bouwde ze geen vakantiegeld en pensioen op, en droeg geen sociale premies af.
Westers besloot het er niet bij te laten zitten. Eerst haalde ze verhaal bij de directie. Die gaf niet thuis. Volgens het bedrijf was er sprake van ‘learning on the job’ en deed ze geen volwaardig werk. "Daar was ik het niet mee eens", zegt de sociologe. "Daarom heb ik een melding gedaan bij de inspectie." Die startte een onderzoek, dat nog niet afgerond is. In geval van misbruik kan de Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie) een werkgever een boete tot 10.000 euro opleggen. Ook deed Westers een melding bij het meldpunt van vakbond FNV Jong.
ZIE OOK: Zo krijg je een hoger salaris: tips voor de onderhandeltafel
Westers is niet alleen. "We kregen steeds meer signalen van misbruik van stage- of werkervaringsplaatsen, waarschijnlijk mede door de hoge werkloosheid", zegt voorzitter Esther Crabbendam van FNV Jong. Volgens haar zijn er veel hoogopgeleide mensen zonder werk bereid om werkervaringsplaatsen te vervullen, tegen een beloning die te laag is. "Om een beter beeld te krijgen van de precieze omvang van het misbruik, openden we half juni ons meldpunt. Afgelopen drie weken verzamelden we zo’n 150 meldingen."
Het verschijnsel is volgens de vakbond in alle sectoren terug te zien. "Uit de eerste bevindingen blijkt wel dat er relatief veel meldingen worden gedaan in de geestelijke gezondheidszorg, de sociale wetenschappen, de kunst- media- en designsector en de architectuur", legt Crabbendam uit. Volgens haar is het aantal meldingen waarschijnlijk het topje van de ijsberg, omdat veel mensen bang zijn om te klagen.
"Op deze manier gaat het niet goed met de arbeidsmarkt in Nederland. Er moeten regels komen om misbruik en uitbuiting te voorkomen"
Westers doet haar verhaal, omdat ze een signaal wil afgeven. "Werkgevers kunnen makkelijk misbruik maken van een kwetsbare groep." Ze wijst er ook op dat oproepkrachten door bedrijven kunnen worden vervangen door werkervaringsplaatsen, waardoor extra werkloosheid ontstaat. "Op deze manier gaat het niet goed met de arbeidsmarkt in Nederland. Er moeten regels komen om misbruik en uitbuiting te voorkomen."
Ook zij denkt dat veel mensen op een werkervaringsplaats hun verhaal niet durven te doen. "Zo blijft het onderwerp altijd onderbelicht."
ZIE OOK: Arbeidsmarkt op de schop: wat verandert er voor jou?
Brancheorganisatie GGZ Nederland wil niet reageren, in afwachting van de definitieve bevindingen van de vakbond. Werkgeversverbond VNO/NCW ziet het verschijnsel niet als probleem.
De Inspectie SZW erkent misbruik van stages en werkervaringsplaatsen niet te zien als speerpunt, maar zegt meldingen serieus te nemen. In maart liepen er zes onderzoeken, bij twee gemeenten, een naaiatelier, een architectenbureau, een uitgeverij en een melkproducent. Het varieerde daarbij van één plek tot enkele tientallen werkervaringsplaatsen. Inmiddels is het aantal onderzoeken gestegen tot twaalf, waarvan er onlangs drie zijn afgerond. "We verwelkomen het onderzoek van FNV Jong, en zijn benieuwd naar de resultaten."