Hoe deze drogisterij al 166 jaar wint van de grote jongens
In deze barre retailtijden zijn er nog altijd kleine ondernemers die zich ferm staande houden. Drogisterij Van der Pigge bijvoorbeeld, uit Haarlem. Het familiebedrijf dankt zijn bestaansrecht en locatie aan de eigenzinnigheid van haar opeenvolgende eigenaren. "Je moet geen eenheidsworst willen zijn."
Tussen de hoge muren van de failliete V&D in de Haarlemse Gierstraat staat een klein monumentaal pand. Binnen ruiken klanten een mengeling van specerijen: van kerriepoeder tot Italiaanse kruiden, ze zitten allemaal in ouderwetse glazen potten. Op houten planken staan, achter glas, potjes met pillen en zalfjes.
Het lijkt even alsof je een stap terug in de tijd zet, bij drogisterij Van der Pigge. En dat is ook precies de bedoeling. Bij het 166 jaar oude familiebedrijf is alles door de jaren heen zo veel mogelijk bij het oude gebleven.
Soms tot grote frustratie van de overheid en een groot bedrijf: V&D. In 1928 zag de Gierstraat er namelijk nog zo uit:
Maar een warenhuis in opkomst wilde precies op die plek een groot pand bouwen. De makelaar van Vroom en Dreesman stuurde een brief naar de toenmalige eigenaar: Anton van Os. Of hij zijn winkelpand wilde verkopen. Van Os reageerde resoluut: "Naar aanleiding van uw schrijven d.d. gisteren deel ik U mede dat het perceel Gierstraat 3 niet te koop is." In opvolgende correspondentie, zelfs na bezoek van de directie van V&D, bleef hij kort maar krachtig: lees mijn eerste reactie nog eens, ik ga echt niet verkopen. Andere winkeleigenaren bogen wel. Het resultaat: de Haarlemse V&D is om Van der Pigge heen gebouwd.
De koppigheid van Anton van Os is een hardnekkige familie-eigenschap. Ook oprichter van der Pigge was zeer eigenzinnig en begon, tot verbazing van zijn omgeving, in economisch slechte tijden een drogisterij. Hij kreeg alleen dochters, dus kon in die tijd niet anders dan zijn winkel nalaten aan een van zijn schoonzonen. Sindsdien zijn de van Ossen van generatie op generatie eigenaar van de drogisterij. Maar ook Van der Pigges nageslacht is hartstikke eigenzinnig.
Menno van Os bijvoorbeeld, de vijfde generatie en tot acht jaar geleden eigenaar van de drogisterij, wilde niks hebben van veel moderniteiten en koesterde het ambacht die ooit gepaard ging met zijn vak. Menno’s vrouw Astrid Hart vertelt nog graag over haar man, die op 44 jarige leeftijd is overleden en het familiebedrijf traditiegetrouw heeft nagelaten aan dochter Sophie. Die is net afgestudeerd en laat de zaak nog even aan haar moeder over.
"Ik noem het eigenlijk liever visionair dan koppigheid. Menno voelde gewoon ontzettend goed aan waar behoefte aan was, en wat goede kwaliteit was. Als je vroeg waarom, wist hij het niet zo goed. Instinct is dat." Want hoezeer de winkelstraat ook om hen heen veranderde, welke (buitenlandse) winkels er ook bij kwamen, hoe hard de farmaceutische industrie zich ook heeft ontwikkeld; Van der Pigge bleef bij het oude. Ook vandaag de dag blijft de drogisterij – naast de moderne geneeskunde – ook nog geloven in haar vertrouwde receptuur: wat de natuur aan geneesmiddelen en verzorgingsproducten te bieden heeft. De winkel verkoopt, naast specerijen, natuurlijke supplementen, biologische make-up en natuurlijke parfums.
Vroeger zaten in het assortiment ook nog zelfgemengde theetjes of geneesmiddelen. Op de eerste verdieping van het pand stonden hoge houten tafels en werden eigen producten gemaakt, door bepaalde kruiden met elkaar te vermengen bijvoorbeeld. Een klein fabriekje. "Menno was echt een wandelende encyclopedie. Hij kreeg op een gegeven moment een vrouw uit de buurt in de winkel. Haar man 'ehh tja', de vrouw maakte een veelzeggende beweging met haar arm (hij kreeg ‘m niet meer omhoog, red.), of Menno daar niet iets voor had? Hij dook de productiekamer in, mengde specifieke kruiden bij elkaar en gaf zijn ultieme recept mee. Enkele weken later kwam de vrouw - bijzonder gelukkig - weer langs en maakte dezelfde armbeweging: nou hij gaat weer hoor!", Hart moet er nog om lachen. Het recept heeft ze overigens niet meer. "Dat is wel jammer."
De tijd van zelf mengen en maken is inmiddels voorbij. Van de overheid mag Van der Pigge alleen nog producten verkopen en ze zelf niet meer produceren. Tenzij de klant erbij staat, dan mag het wel. Nu worden de recepten van Van der Pigge elders gemaakt en vervolgens naar de Haarlemse winkel gebracht. Daarnaast heeft de zaak met strenge regels te maken. Hart: "We mogen niet zeggen dat een zalfje tegen de jeuk is, maar wel tegen een kriebelende huid. Jeuk is namelijk een aandoening. Zulke regels zijn er heel veel. Best vermoeiend af en toe." Daarnaast komt de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) af en toe ‘buurten’. Zo verbood de autoriteit enkele jaren geleden de authentieke stopflessen van de winkel. "Meerdere klanten hebben toen de NVWA gebeld dat ze het belachelijk vonden. Daarna stond de autoriteit er gelukkig wat genuanceerder in."
Helemaal bij het oude is het dus niet gebleven, onder druk van de overheid. Maar waar het kan, en zeker qua inrichting, zit de zaak nog vol met nostalgie. Het heeft, dankzij een flinke dosis eigenzinnigheid, een sterke eigen identiteit. Iets wat bij de grote buurman jaren lang ontbrak, stelt Hart vast. "Je moet je specialiseren en bij V&D was de identiteit niet meer duidelijk. Toch vind ik het jammer dat ze failliet zijn. V&D was wel een van de eerste warenhuizen. En het is een karakteristiek pand."
Naast de V&D zitten er meer Haarlemse ondernemers in de financiële penarie. Verschillende winkelpanden staan leeg, sommige middenstanders verhuizen noodgedwongen naar plekken met lagere huurprijzen. Van der Pigge heeft geen huisbaas en dus ook geen last van een hoge huurprijs. Wel had de drogisterij het even moeilijk in 2008. Volgens Hart niet vanwege de crisis, maar door wisselend leiderschap na het overlijden van Menno. Toen dat weer helder was, klom de omzet ook weer gestaag omhoog.
Om de authentieke winkeltjes van Haarlem in deze spannende tijden in de schijnwerpers te zetten, hebben ondernemers de krachten gebundeld. "Er is nu een wandelroute langs ambachtelijke winkeltjes, Thoen en Thans heet het, en die is razend populair. Daar is ook een vintage-winkel variant van. Heel leuk. Ondernemers bedenken steeds creatievere oplossingen om zich te wapenen tegen de grote jongens."
Het geheim van Van der Pigge? Hart en haar collega’s zien dat de combinatie van 'nostalgie' en kwaliteit steeds populairder wordt. "Klanten willen wel alles 24/7 bereikbaar, maar ze willen ook in toenemende mate authenticiteit en beleving. Ze willen proeven, zien en meemaken." Een geheim dat andere kleine ondernemers ook goed in de smiezen hebben: "De Kleine Houtstraat hier verderop is niet voor niks jarenlang de leukste winkelstraat van Nederland geweest. Daar zit geen enkele grote keten in, alleen maar kleine unieke ondernemers. Je moet geen eenheidsworst willen zijn."