Arbeidsbeperking op de werkvloer: 'Dit is goed voor ons hele bedrijf'
In 2026 moeten er in het bedrijfsleven 100.000 banen zijn voor mensen met een arbeidsbeperking. Organisaties zien dat werkgevers soms nog huiverig zijn en aanlopen tegen bureaucratie. Toch zijn er ook positieve ervaringen. "Mijn werknemers hebben meer respect voor elkaar gekregen en zijn minder snel ziek."
Jack de Vos is eigenaar van financieel dienstverlener Luyten Adviesgroep. Een paar jaar geleden besloot hij 'uit sociale verantwoordelijkheid' om iemand met een arbeidsbeperking een kans te geven.
Wel had hij twee eisen: het moest iemand uit de buurt zijn, op hbo-niveau. "Ik wilde iemand die hetzelfde niveau had als de rest van de werknemers, zodat diegene geen uitzonderingspositie heeft. Dat is niet leuk en wilt je niet", zegt De Vos. Zijn dochter is geadopteerd uit China. Hij weet hoe 'anders zijn' is en ook 'hoe het is om iemand een kans te geven'.
Meer respect, minder ziekteverzuim
Inmiddels werkt Ariëtta, die voor 95 procent blind is, alweer een paar jaar voor hem. "Het lezen van een brief kost haar een half uur. Ze kan de letters alleen zien door een grote loep", vertelt hij. "Operationeel gezien is ze niet productief, maar ze heeft het bedrijf wel wat anders gebracht. Dit is goed voor ons hele bedrijf."
De dertig mensen die bij de adviesgroep werken hebben meer respect voor elkaar gekregen, zegt De Vos. "Mensen zijn ook minder snel ziek, want ze denken 'Ariëtta komt ondanks haar beperking ook naar kantoor'. Mensen zijn trots dat wij als bedrijf iemand helpen. Allemaal belangrijk."
100.000 banen
Uit cijfers van het UWV blijkt dat er sinds 2013 in heel Nederland 29.000 extra arbeidsplaatsen zijn gecreëerd voor mensen met een beperking. Eind dit jaar moeten dat er 33.000 zijn en in 2026 100.000, zo hebben werkgevers afgesproken (zie kader). De overheid zal voor nog eens 25.000 banen zorgen.
De Participatiewet en regelingen voor werkgevers
De Participatie is in 1 januari 2015 van kracht gegaan en verving de Wet Werk en Bijstand, Wsw en een groot deel van de Wajong. Het idee: iedereen aan de bak, dus ook mensen met een arbeidsbeperking moeten zoveel werk vinden bij een gewone werkgever.
Werkgevers kunnen een beroep doen op allerlei regelingen, zoals jobcoaches en mobiliteitsbonussen. In zogeheten regionale werkbedrijven werken gemeenten samen met UWV, werkgevers, vakbonden en onderwijsinstellingen. UWV en gemeenten bieden voorzieningen zoals jobcoaches en de mobiliteitsbonus.
De werkbedrijven bepalen met de werkgever het loon van de werknemer. De werkgever wordt voor een deel van het loon gecompenseerd.
Uit de meest recente cijfers blijkt dat 17 procent van de werkgevers werknemers met een arbeidsbeperking in dienst hebben. Hier worden mensen onder verstaan die een lichamelijke beperking hebben (bijvoorbeeld slechtziend of verlamd zijn) of psychische beperkingen hebben.
Bureaucratie
Werkgeversorganisatie VNO-NCW zegt dat bedrijven op schema liggen, 'maar het is een wonder dat dat gelukt is'. Woordvoerder Edwin van Scherrenburg: "Gemeenten hebben kandidaten niet goed in beeld en werken allemaal anders, wat het onoverzichtelijk maakt voor werkgevers."
Voor de zomer lanceerde de organisatie samen met MKB-Nederland en LTO Nederland een tienpuntenplan dat aangeboden werd aan de Tweede Kamer, en waar het nieuwe kabinet mee aan de slag zou moeten. Hierin staat onder andere: 'Zorg voor eenduidige regelgeving'. Van Scherrenburg: "Werknemers willen wel maar niet als er zoveel administratie op ze afkomt'.
Inclusieve arbeidsmarkt
Bij Cedris, de brancheorganisatie voor sociale werkgelegenheid en arbeidsintegratie, zien ze dat bedrijven soms nog huiverig zijn om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Bert Doek, adviseur bij Cedris, noemt hier een aantal redenen voor.
Zo werden mensen met een arbeidsbeperking voorheen 'weggestopt' op sociale werkplaatsen. "Niet iedereen heeft een goed beeld van mensen met een arbeidsbeperking. Daarnaast kiezen veel werkgevers liever voor iemand die 100 procent arbeidsproductief is dan iemand die voor 70 procent arbeidsproductief is."
En dan zijn er zorgen over de administratieve lasten, het niet kunnen vinden van iemand die bij het bedrijf past, alles wat geregeld moet worden en de begeleiding, somt Doek op. "Terwijl je er zoveel voor terugkrijgt als bedrijf."
|
Jette Klijnsma, voormalig minister van Sociale Zaken, tijdens een werkbezoek aan bedrijven waar mensen met een arbeidsbeperking aan de slag zijn. (Foto: ANP)
Regelingen en subsidies
In 2015 (meest recente cijfers) gaf één op de zeven werkgevers het aantrekken van mensen met een arbeidsbeperking prioriteit in het personeelsbeleid, zo blijkt uit het SCP-rapport 'Arbeidsmarkt in kaart: werkgevers 2017'.
Opvallend: veel werkgevers zijn niet bekend met de regelingen. Ruim één op de tien werkgevers is niet bekend met loonkostensubsidie of loondispensatie (waarbij loon wordt aangevuld met bijvoorbeeld een Wajong-uitkering) die ze kunnen krijgen voor deze groep werknemers, of de korting of vrijstelling van premies voor sociale verzekeringen.
Autisme en spasmen
Meer bekendheid met de doelgroep en de regels zou dan ook zeker helpen, denkt Gerwin de Vries. Hij is directeur van drukkerij Zalsman Kampen. Van de 23 mensen die bij hem werken heeft de helft een arbeidsbeperking. "Van mensen met autisme tot mensen met spasmen", vertelt hij.
Het begeleiden van mensen met een beperking kost in het begin wel tijd, zegt hij. "Maar als je ze op de juiste plek zet, met werk dat ze leuk vinden, gaat het goed." Een jobcoach op de werkvloer houdt verder een vinger aan de pols.
Erbij horen
De werknemers zonder beperking hebben weinig last van hun collega's met een beperking. "Soms geeft het wel wat druk op de organisatie hoor, maar we hebben deze keuze bewust gemaakt en accepteren dat het werk soms wat langzamer gaat." En heel soms blijkt iemand toch niet zijn draai te kunnen vinden. "Net als bij gewone werknemers, die zitten soms ook niet op hun plek."
Gevraagd of het niet veel tijd kost om al deze mensen te begeleiden, zegt De Vries: "Deze mensen horen echt bij ons en de erkenning dat ze erbij horen, doet veel met mensen. Je ziet hoe ze zich ontwikkelen en dat doet wat met de hele organisatie. Soms moet je mensen gewoon de ruimte geven om te doen waar ze wel goed in zijn."
Dienstverlener De Vos heeft inmiddels ook iemand met het syndroom van Asperger in dienst genomen. "Tenzij winst maken je enige doel is als bedrijf, vind ik dat je in deze gewoon je verantwoordelijkheid moet nemen. En als je dit echt wilt als bedrijf, moet je je niet laten afschrikken door papierwerk."