Brand bier lekker sinds 1340? Historische nonsens
"Historisch lekker, sinds 1340", zo probeert Brand zijn pils aan de man te brengen. Mooi bedacht, maar historisch gezien klopt er geen fluit van. En Brand blijkt niet uniek in een beetje geschiedvervalsing.
Brand Bier, tegenwoordig onderdeel van de Heineken-familie, gaat er prat op dat de historische wortels van de brouwerij in de 14e eeuw liggen. Opmerkelijk: want de familie Brand ging pas bier maken in 1871, een slordige 500 jaar later.
Dun lijntje
Hoe zit dat? De officiële lezing van een woordvoerder van Brand is dat de brouwerij in Wijlre, waar nu nog steeds wordt gebrouwen, uit de 14e eeuw stamt. Daar zou in die tijd een zogenoemd banpanhuis, een ouderwetse brouwerij, hebben gestaan, waar sinds die tijd bier wordt gebrouwen. In de 19e eeuw nam de familie Brand de tent over en zo loopt er een historisch lijntje naar de middeleeuwen.
Volgens schrijver en 'bierbiograaf van Nederland' Marco Daane is dat 'quatsch'. "Begrijpelijk, maar wel quatsch."
De campagne van Brand.
De 19e eeuw
Het is volgens de historicus inderdaad waar dat er al sinds omstreeks die tijd in het Limburgse dorp wordt gebrouwen. Maar de brouwerij van Brand is zeker niet hetzelfde gebouw. Er zijn aanwijzingen van meerdere panhuizen in de loop der jaren, maar van de eerste 'weten ze niet eens waar dat ding stond'.
Het tweede panhuis uit de 18e eeuw heeft vele eigenaren gehad. Die brouwerij werd in de 19e eeuw uiteindelijk gekocht door de grondlegger van de huidige moderne brouwerij, die in 1930 werd gebouwd.
100 procent onzin
"Een heel dun lijntje", noemt Daane dat. Toch begrijpt hij de keuze wel om op deze manier de boel te vermarkten. Volgens Daane roept het een gevoel van verbondenheid en authenticiteit op. Belangrijk, in het bierwereldje.
De slogan op Facebook van de campagne die sinds eind juli loopt: "Het bier waar het honderden jaren mee begon", is in ieder geval 100 procent onzin. De woordvoerder van Brand zegt zelf dat de moderne pils van de brouwer pas sinds 1902 wordt gebrouwen. Daane: "Wat ze daarvoor brouwden, daar moet je je iets heel anders bij voorstellen: troebel, vers en instabiel bier."
Maar erg is het niet, vindt Daane. "Het is marketing, het is verkopen. We weten allemaal hoe dat werkt."
Een reactie op Facebook, zowel vraag als antwoord kloppen niet echt.
Kan heel leuk zijn
Wat Brand-eigenaar Heineken doet in zijn reclame waarin het bedrijf zichzelf presenteert op de wereldtentoonstelling in Parijs 1889, noemt Daane juist heel leuk. Pluspunt bij die commercial is dat het goeddeels ook wel klopt. Heineken was daar, won daar een prijs en die prijs was ook nog eens, min of meer, voor het bier dat nu nog steeds wordt gebrouwen.
Maar het kan allemaal ook nog veel bonter. Waar Brand zijn geschiedenis met 500 jaar oprekt, doet de brouwer van abdijbier Affligem (ook weer onderdeel van het Heineken-concern) dat met om en nabij een millennium.
1074 of 1956?
Als je de marketing mag geloven dateert het bier van 1074. Volgens Daane stond er pas in 1086 in Affligem een abdij waar inderdaad bier werd gebrouwen, maar die verdween na de Franse Revolutie.
Uiteindelijk werd er in 1956, zo'n 900 jaar later dan je zou verwachten dus, een deal gesloten tussen een brouwer van elders en de nieuwe abdij om bier brouwen met de naam Affligem. Dat abdijbier heeft waarschijnlijk vrijwel niets gemeen met het originele bier van de monniken.
Andere naam, andere plek, zelfde bier?
Maar een vleugje geschiedvervalsing is niet alleen aan het Heineken-concern besteed. Ook Grolsch ('sinds 1615') doet er aan mee. In het plaatsje Groenlo werd rond die tijd wel al bier gebrouwen, maar niet door de latere eigenaar.
De korte samenvatting van Daane: "Het heet nu Grolsch, vroeger niet en het komt ook niet meer uit Groenlo." Inmiddels is Grolsch trouwens in Japanse handen.
Bavaria beste jongetje van de klas
Aardig is wel dat het beste jongetje van de historische bierklas er het minst mee te koop loopt. De Brabantse brouwer Bavaria is al sinds het eind van de 18e eeuw in handen van dezelfde familie Swinkels. Oké, niet sinds 1719 zoals je ziet op de flesjes, maar het komt in vergelijking met de concurrentie in ieder geval redelijk in de buurt.
Ook het bier van Bavaria is natuurlijk volledig veranderd, pils wordt pas sinds 1925 gebrouwen, maar het bedrijf is wel continu sinds de 18e eeuw overgegaan van de ene op de andere Swinkels-telg.
Domein van Heineken
Hoewel Bavaria dus een 'wat minder dun lijntje' naar de geschiedenis heeft, maakt dat bedrijf juist moderne en trendy reclames, merkt Daane op. "Ze doen eigenlijk op geen enkele manier iets met de historie, dat is het domein van het Heineken-concern."
Hij vermoedt dat dat te maken heeft met het feit dat Heineken van de grote massabrouwerijen de oudste is. Voor Heineken waren er wel een aantal, maar die bestaan niet meer.
Correctie: Dit verhaal vermeldde eerder dat de familie Brand de brouwerij kocht in 1887. Dat is onjuist. De brouwerij werd gekocht in 1871.