'Wordt het niet tijd voor nummer twee?' Als je je kind geen broertje of zusje kunt geven

Emma* (34) zou graag nog een kindje willen. Niet dat ze niet gelukkig is met haar dochter, maar zo met z’n drietjes voelt het alsof ze nog niet compleet zijn. Het is gewoon nog niet het gezin dat ze voor ogen had. De eerste keer was ze snel zwanger geraakt, het was meteen raak. "Een goede zwangerschap, prima bevalling, niks te klagen", zegt Emma. Maar toen ze ongeveer een jaar later voor een broertje of zusje gingen, hadden ze minder geluk. "Het duurde maar en het duurde maar. In eerste instantie zijn we dapper doorgegaan. Uiteindelijk heeft de huisarts wat onderzoekjes gedaan bij mijn man. Er bleek niets mis, integendeel. Toch bleef een zwangerschap uit. Na anderhalf jaar zijn we in het ziekenhuis allebei nog eens goed onderzocht, ook daar kwam niets uit."

Hun dochter is inmiddels 5 jaar, en nog altijd is er geen zicht op een broertje of zusje voor haar. "Heel erg pittig", noemt Emma het. "Het is echt een stukje lijden, naast een leven dat je wel leeft als gezin. Ik heb mogen bevallen, ik heb zwanger mogen zijn en het allemaal mogen meemaken. Dat maakt het misschien wel lastiger, want ik wéét wat ik nog een keer wil. Het klopt gewoon nog niet zo."

Ondertussen krijgen haar vriendinnen wél meerdere kinderen. "Binnen onze vriendenkring waren wij een van de eersten die een kind kregen, inmiddels zijn de anderen in verwachting van een tweede of al toe aan de derde. Het voelt heel oneerlijk. Ik vind het elke keer weer lastig als ik die buiken dikker zie worden. Het doet me gewoon verdriet, ik lijd er echt onder, hoewel ik het ze ook onwijs gun. Maar vooral die fase van het zwanger zijn vind ik erg confronterend." Ook op het schoolplein vindt ze het moeilijk om andere moeders te zien staan met een groeiende buik en een kleintje aan hun been. "Dan heb ik letterlijk en figuurlijk een leeg gevoel. Het voelt heel eenzaam."

Afscheid van ideaalplaatje

De kans op een tweede is nog niet verkeken voor Emma. Met haar 34 jaar heeft ze theoretisch nog vele vruchtbare jaren voor zich. "We zijn aan het nadenken of we een medisch traject willen ingaan. Maar dat is niet niks, het heeft invloed op je relatie, op het gezin. Is het dat waard? We zijn heel gelukkig, hebben een goede relatie en een ontzettend leuk én gezond kind. Hoe erg laat je die wens voor een tweede je leven beheersen?"

Mocht die tweede er uiteindelijk niet komen, dan zal Emma het er heel moeilijk mee hebben. "Het is by far niet het scenario dat ik ooit had gedroomd voor mijn leven. Het is eigenlijk een soort rouwen wat je dan doet, afscheid nemen van het plaatje dat je voor ogen had. Dat zal nooit helemaal overgaan denk ik."

Geen tweede meer

Rosa (42) heeft zich er inmiddels bij neergelegd dat er geen tweede kindje meer gaat komen. Ze heeft er alles aan gedaan, maar het mocht helaas niet zo zijn. En al is de acceptatie er nu, pijn doet het wel. Ze had het zo anders voor zich gezien.

Na de geboorte van dochter Laura, inmiddels 7, duurde het best even voordat ze klaar waren voor een tweede. "We vonden het een pittige tijd. Laura sliep de eerste jaren slecht, en we hebben allebei drukke banen. Het duurde een tijd voordat we een ritme hadden gevonden."

Toen Laura 3 jaar was, gingen ze het weer proberen. Na een jaar was Rosa nog niet zwanger. Een onderzoek in het ziekenhuis wees uit dat haar cyclus heel onregelmatig was. "Een jaar lang hebben we geprobeerd om die met hormonen in het gareel te krijgen", zegt Rosa. "Maar die hormonen hebben heel veel invloed op je lichaam. Daarbij moest ik heel vaak naar het ziekenhuis, veel bloedprikken, er komt heel veel bij kijken. Ik vond het een ontzettend zwaar traject, lichamelijk en mentaal. Ik werd er heel somber van."

Op vakantie besloot Rosa op een gegeven moment even geen hormonen meer te slikken. Een pauze zou haar goed doen, dacht ze. Prompt raakte ze zwanger. "Bizar was dat. Ik was zo verbaasd. Het voelde als een geschenk uit de hemel. We waren zo ontzettend blij."

Miskraam

Maar na ongeveer 8 weken eindigde de zwangerschap in een miskraam. "Ben je eindelijk zwanger na twee jaar proberen, en dan ben je het opeens niet meer. Ik was zó blij dat het toch nog gelukt was na al die tijd, ik zat echt op een roze wolk. Daar donderde ik keihard vanaf. Het is eigenlijk niet te beschrijven hoe dat voelde."

Weer een medisch traject in, zag Rosa niet zitten. “Mensen vroegen: waarom gaan jullie niet voor ivf? Maar ik voelde heel sterk dat dat voor ons niet de weg was. Ik voelde me zo rot in dat medische jaar, ik wilde niet weer dat circuit in. Via de natuurlijke weg hebben we het opnieuw een jaar geprobeerd. Iedere maand was het weer hopen, en steeds weer die teleurstelling als ik ongesteld werd.”

De wens voor een tweede kind was zo sterk dat het een obsessie werd, zegt Rosa. "Het beheerste mijn leven. Op een gegeven moment kom je op een punt dat je zegt: hoelang gaan we hiermee door? Ik was 41, de kans op succes werd alleen maar kleiner. Ik wist: als ik op deze manier doorga, maak ik meer kapot dan me lief is. We stopten er zoveel tijd en energie in, dat het niet meer in balans was. Ik wilde ook mijn tijd, aandacht en liefde besteden aan de dochter die ik wél heb. We hadden haar heel graag een broertje of zusje gegeven, maar niet koste wat het kost."

Daarop besloten ze hun pogingen te staken. "Toen we eenmaal de knoop hadden doorgehakt dat het bij één kind zou blijven, voelde dat als een opluchting. Er viel een last van mijn schouders." Maar het betekende ook het begin van een rouwproces. "Een dubbel rouwproces", zegt ze. Aan de ene kant was ze de miskraam nog aan het verwerken, aan de andere kant nam ze afscheid van haar kinderwens. "Het voelt bijna alsof je een dierbare verliest. Je mist iets wat je niet hebt en ook nooit meer zal krijgen. We zijn nu met z’n drieën en er komt nooit meer een tweede kind bij."

Rosa besloot over haar ervaringen te schrijven op haar blog. "Om het te verwerken, maar ook omdat er nauwelijks over wordt gepraat. Het lijkt wel een taboe. Ik had het gevoel dat ik het niet mocht voelen, bagatelliseerde het voor mezelf. 'Wees blij met wat je hebt, je maakt het erger dan het is.' Dat waren ook reacties die ik van anderen kreeg: je hebt Laura toch al, het is toch jullie eigen keus om niet door te gaan met ivf? Ik snap het ergens wel, mensen beseffen niet wat zo’n medisch circuit precies inhoudt en wat dat voor impact heeft op je leven. Maar het raakt me wel."

Een biologisch tweede kindje zal er niet komen, maar Rosa en haar man hopen wel een ander kind een thuis te kunnen bieden. "We hebben ons aangemeld als pleeggezin en staan nu op een lijst om weekend- en vakantiepleegzorg te gaan doen. We hebben er ruimte voor om een pleegkindje te ontvangen, dus waarom niet? We willen niet blijven hangen in wat nooit zal zijn, maar ons richten op de toekomst. Het voelt goed om dit te doen."

Omgaan met een onvervulde kinderwens

Brenda ten Have-Straatman is kinderwenscoach en ondersteunt vrouwen met een kinderwens op psychosociaal gebied. "Mensen in de omgeving begrijpen vaak niet wat het met je doet als het moeilijk is om zwanger te raken", zegt ze. "Ze geven bijvoorbeeld goedbedoelde adviezen die alleen maar pijnlijk zijn. 'De vriendin van een buurman raakte ook moeilijk zwanger, die ging op vakantie en kwam zwanger terug', of 'je moet er niet zo mee bezig zijn, stress is ook niet goed'. Bij een secundaire kinderwens komt daar nog bij dat mensen vaak zeggen dat je blij moet zijn met wat je hebt, zegt Ten Have-Straatman. "Terwijl de wens voor een tweede net zo groot kan zijn als die voor een eerste kindje."

Enkele tips van de kinderwenscoach:

• Geef jezelf de ruimte en de tijd om verdrietig te zijn, op een manier die voor jou goed voelt. Het verdriet mag er zijn.
• Besef dat je wens voor de tweede niets zegt over hoeveel je van je eerste kindje houdt. Dat staat los van elkaar, voel je dus niet schuldig tegenover je eerste.
• Blijf erover praten. Vertel je omgeving wat voor impact het heeft, wat het met je doet.
• Help je omgeving jou te helpen. Vertel wat ze voor je kunnen doen. Heb je er behoefte aan om erover te praten, zeg dat dan. Anders zijn mensen geneigd om het onderwerp te mijden.
• Is er geen hoop meer op een tweede, sluit het proces dan symbolisch voor jezelf af met een ritueel. Schrijf bijvoorbeeld een brief aan het kindje dat nooit zal komen, of stuur je familie een kaartje als een soort mededeling. "Het is echt een soort rouwproces waar je doorheen gaat. Je neemt afscheid van het kindje dat er nooit gekomen is. Helemaal afsluiten zul je het nooit, want het blijft je hele leven bij je. Er zullen altijd momenten zijn dat je grotere gezinnen ziet en denkt: dat had ik ook graag gewild."

* De naam Emma is op verzoek van de geïnterviewde gefingeerd. Haar echte naam is bekend bij de redactie.