De vijf spelregels van... nee zeggen
Het wemelt van de ongeschreven regels in het leven. Wetmatigheden die niemand je vertelt, maar waar iedereen een mening over lijkt te hebben. In deze rubriek nemen we iedere week een situatie of gelegenheid onder de loep: hoe hoort het daar eigenlijk? Deze week: de vijf spelregels van nee zeggen.
De situatie
Drie letters slechts, maar ze maken soms een wereld van verschil. Namelijk dat je iets niet doet. Niet wil. Ergens niet bent of iets niet laat gebeuren. Je voelt het vaak genoeg, maar de letters ook daadwerkelijk van je tong laten rollen is een tweede. Want hoe doe je dat nou, nee zeggen? Dit zijn de yay’s en nay’s op een rij.
De spelregels
1. Stop met smoesjes
Het blijkt een hele kunst, dat nee zeggen. Een ja is namelijk wel zo sociaal wenselijk. Volgens onderzoek van VIVA cijfert maar liefst 60 procent van de Nederlandse vrouwen zichzelf weg voor anderen, wil 61 procent altijd lief en aardig gevonden worden en geeft 33 procent zelfs aan direct 'ja' te zeggen om maar van de vraag af te zijn. Over mannen zijn nog geen onderzoeksresultaten bekend, maar ook zij hebben er (in iets mindere mate) last van.
Niet zo gek ook, want mensen zijn van nature helpers. Het gevolg van dit meegaande gedrag: je bent hartstikke aardig naar anderen, maar niet voor jezelf. "Je mag, maar hoeft jezelf niet te verklaren waarom je iets niet doet of kan", vertelt lifecoach Marielle Groot op Coachfinder. "Als je jezelf wel wil verklaren, spreek dan vanuit je gevoel en behoefte. Wees duidelijk en eerlijk, verzin geen smoesjes, draai en niet omheen en gebruik geen verkleinwoorden. Als je dit wel doet zorg je ervoor dat je de ander ruimte geeft om je toch over te halen mee te gaan."
2. Wegen is weten
Waarom is dat nee zeggen toch zo lastig? Onderzoeker Lidewij Niezink van de Rijksuniversiteit Groningen: "Onze negatieve emoties zijn eigenlijk een uitdrukking van empathie. We voelen ons slecht als anderen zich slecht voelen. Die empathie zorgt er weer voor dat we anderen willen helpen: we worden er altruïstisch van. Vooral als de vragers zich dichtbij bevinden (vrienden of familie), voelt het als noodzaak om hen te helpen." Daar heeft ondernemer Derek Sivers een oplossing voor gevonden: weet je ja, dan weet je wat je nee is. "Als ik niet hell yeah denk over een bepaalde vraag, dan zeg ik nee. We hebben tijd te kort op deze aardbol, dus het ene 'ja' is een 'nee' voor iets anders. Ik ga niet meer voor de middelmatige 'ja’s' en de voorzichtige 'nee’s', ik kies alleen voor de hell yeah’s en de hell no’s.”
3. Nee zeggen = ja doen
Volgens lifecoach Marielle Groot is nee zeggen vooral een kwestie van ja doen. "Maak met jezelf een eerlijke en duidelijke afspraak. Wil je rust en zeg je daarom nee tegen sociale moetjes, zet daar dan een actieve afspraak met jezelf tegenover. Plan in je agenda me-time in en hou je hieraan. Schrijf dus niet in je agenda 'vrije avond', maar 'avond voor mijzelf alleen' met bijvoorbeeld een fijne film, goed boek, kaarsjes aan, in bad, vroeg naar bed, etc. Visualiseren mag en zorgt ervoor dat je beter in staat bent de dingen te doen of te laten om deze avond waar te maken. Ook zorgt zo’n visualisatie voor een instant rustmoment. Een win-win-situatie dus." En zeg je eenmaal nee, kijk dan ook niet terug. Je zegt het niet voor niets, dus laat het los, laat het gaan.
4. Pauze voor het praten
Wanneer je vindt dat iemand je overvalt met een vraag, las dan een pauze in. Haal koffie, ga naar de wc of vraag tijd om er over na te denken. Neem zelf het initiatief en zeg wanneer je erop terugkomt. Zeker als je impuls is om te reageren zoals een ander dat van je verlangt, is het goed om tijd vrij te maken om te bedenken wat jijzelf wil. En verder kun je natuurlijk gewoon oefenen.
Marielle Groot: "Oefen met nee zeggen. Per persoon kan het wel verschillen tegen wie je makkelijker nee zegt en bij wie je er meer moeite mee hebt. Maak het jezelf makkelijk en daag jezelf uit om klein te beginnen en tegen mensen bij wie je vertrouwd bent nee te zeggen en bouw dit langzaam uit. Door klein te beginnen groeit je vertrouwen en door te blijven oefenen wordt het uiteindelijk makkelijker."
5. Incasseren kun je leren
Ho wacht. Zei ze nou nee? Jazeker. Als ontvanger kan het ook even wennen zijn als je altijd gewend bent een ja van de ander te krijgen en nu opeens een nee. Ha! Eye-opener. Groot: "Misschien had je toch wat hoge verwachtingen van jezelf en de ander. Zie het als een kans om elkaar beter te leren kennen. Misschien is het wel een mooie spiegel voor je. Zou jij nee zeggen tegen jezelf?"