Schaatsen op natuurijs: hoe groot is de kans dat we het jaarlijks kunnen blijven doen?
Zodra de temperaturen onder het vriespunt duiken, stijgt de schaatskoorts en kunnen we niet wachten om de schaatsen uit het vet te halen. Ook meteoroloog en weerpresentator Amara Onwuka kan niet wachten. Waar zit het 'm in dat Nederlanders warm worden van natuurijs? Welke impact heeft klimaatverandering op ons ijs? En kunnen we na meer dan een decennium dit jaar wellicht toch echt weer eens een toertocht verwachten? De vandaag gelanceerde Club van Natuurijs van de KNSB zet zich in om dit cultureel erfgoed te behouden, zodat we vaker en sneller het ijs op kunnen.
Diep in ons DNA
Volgens Onwuka houdt het weer ons dagelijks bezig, maar wanneer het kwik onder het vriespunt komt, fascineert het ons nog net een graadje meer. "Veel mensen vinden het weer iets interessants en dus hebben we het er veel met elkaar over. In het bijzonder bij winters weer. Eigenlijk lopen er gewoon zo’n zeventien miljoen meteorologen in ons land rond", grapt ze.
Op de vraag waar het ‘m toch inzit dat we zo dol op schaatsen zijn, antwoordt ze: “We kennen veel goede schaatsers én we hebben veel water in ons land. Als het bevriest dan is er veel ijs om op te schaatsen. Van Amsterdamse grachten tot Friese meren - het is altijd zo’n idyllisch beeld, al die schaatsende mensen!”
Onwuka heeft mooie herinneringen aan haar schaatsavonturen op de bevroren uiterwaarden bij Wageningen. "Het uitzicht is er prachtig en je kunt er blijven doorschaatsen. Volgens mij stond ik met een jaar of vier al op van die kleine witte kunstschaatsen." Inmiddels is de liefde voor natuurijs er niet minder groot om, want nog steeds sprint ze naar de bevroren uiterwaarden toe, al is ze wel iets voorzichtiger geworden. "Tegenwoordig zijn de koude periodes korter en is het water langere tijd warmer, waardoor de ijsaangroei minder snel gaat. Vaak is het net aan en dan duikt iedereen al het dunne laagje ijs op. Je voelt het golven en kraken. Laat mij maar wachten tot het ijs wat dikker is geworden", lacht ze.
Lancering Club van Natuurijs
Onwuka vertelt dat de magie rondom schaatsen op natuurijs - ondanks de kortere koude periode - nog altijd springlevend is. Dat zit ‘m onder andere in ijzersterke initiatieven. Zo lanceert de KNSB, autoriteit op het gebied van schaatsen in Nederland, vandaag de Club van Natuurijs. Deze club zet zich in voor het behoud van schaatsen op natuurijs, zodat alle schaatsliefhebbers sneller en vaker op natuurijs kunnen schaatsen. Iedereen kan zich voor een klein bedrag bij de Club van Natuurijs aansluiten en zo een stukje oer-Hollandse traditie beschermen. Met het lidmaatschap worden aangesloten verenigingen en toertochtorganisaties onder andere geholpen bij het ontwikkelen en innoveren van natuurijsbanen, en het delen van kennis en expertise van de KSNB.
Onwuka juicht het initiatief toe: "Ik vind het een heel goed initiatief van de KNSB, omdat schaatsen Nederlands cultureel erfgoed is. We zijn er met z'n allen erg trots op en er komt echt iets boven als er maar een beetje natuurijs ligt - iedereen krijgt gelijk schaatskoorts. Dus alle initiatieven die zich inzetten om de natuur in de winter een handje te helpen zijn, verdienen een warm welkom!"
Impact klimaatverandering
Initiatieven als de Club van Natuurijs zijn volgens Onwuka vanwege de impact van klimaatverandering op de kans om op natuurijs te schaatsen essentieel. "Wat we zien, is dat het warmer wordt, seizoenen verschuiven en de winters worden een stuk korter. In de periode 1961 tot en met 1990 - klimaatveranderingen bekijk je per dertig jaar - waren alle seizoenen ongeveer even lang. Pakken we de periode van 1991 tot en met 2020 erbij, dan zie je dat het significant is opgewarmd." De meeste seizoenen blijken er dagen bij te hebben gesnoept, op de winter na. "Er is een flinke hap uit de winter genomen: van 91 naar 63 dagen", vertelt ze. "Dit betekent dat de periode met echt koud winterweer waarin de kans op een lange tijd met temperaturen onder het vriespunt rigoureus is ingekort."
Maar er speelt volgens de meteorologe nog een tendens. "De temperaturen in het oosten van het land waren vroeger de temperaturen in het westen. Aan de kust is het normaal gesproken namelijk altijd net iets zachter weer in verband met het warme zeewater en de westenwind. De afgelopen jaren valt op dat we steeds vaker met een warme westelijke wind vanaf zee te maken hebben.” Willen we echt koude dagen, dan hebben we volgens Onwuka wind uit het noorden of oosten nodig. En zelfs vanuit deze hoek is het tegenwoordig vaak minder koud dan vroeger. “Kortom: de winterperiode is korter, het is minder koud en het water heeft door de langere lente, zomer en herfst langer de tijd nodig om af te koelen. Dit maakt het voor natuurijs een stuk lastiger om aan te groeien.” Of dit na 27 jaar afwezigheid ook gelijk betekent dat er nooit geen Elfstedentocht meer inzit, antwoordt ze: "De kans wordt door klimaatverandering kleiner, maar het is zeker niet onmogelijk. Extreem koude periodes zijn nog steeds mogelijk, al is de kans zeer klein. Zeg nooit nooit!"
Technisch kunstje
Ondanks dat de natuur het moeilijker heeft om natuurijs aan te laten groeien, stipt Onwuka ook een positieve trend aan, namelijk die van innovatieve technologie. "Tegenwoordig staat de technologie voor niets. Zo zijn er steeds meer technieken, waardoor schaatsen op natuurijs zelfs met een beetje vorst aan de grond al mogelijk is. Het had nog nauwelijks gevroren of ze stonden begin november bijvoorbeeld in Winterswijk al op de ijzers!" De meteoroloog stelt dat de ijspret op natuurijs zeker met de inzet van de nieuwste technieken mogelijk zal blijven. "Neem afgelopen jaar, toen hebben we nog een paar momenten gehad dat we lekker konden schaatsen op ondergelopen weilanden, skatebanen, sloten en meer. Dat gaat de komende winter vast en zeker ook weer zo zijn!"
Wil je lid worden van de Club van Natuurijs en zo zorgen dat we op natuurijs kunnen blijven schaatsen? Klik hier voor meer informatie en laat de schaatskoorts stijgen!
Dit artikel is tot stand gekomen in opdracht van de Club van Natuurijs, een initiatief van de KNSB, en valt buiten de redactionele verantwoordelijkheid van RTL Nieuws & Buienradar.