Liesbeth (36) wil – zeer waarschijnlijk – geen kinderen: 'Waar bemoeit iedereen zich mee?'

Al haar hele leven wordt journalist, 'kroegbaas' en podcastmaker Liesbeth Rasker doodgegooid met 'wacht-maar-tots'. Je wilt geen kinderen? Wacht maar tot je ouder bent. Wacht maar tot je vriendinnen kinderen krijgen. Wacht maar tot je de juiste partner tegenkomt. Wacht maar tot het bijna niet meer kan. Alsof er onvermijdelijk een moment zal komen dat ze van gedachten verandert. Want wie wil er nu geen moeder worden?

Hoogst ongepast

Het is iets wat Rasker enorm tegen de borst stuit. "Ik vind het hoogst ongepast dat mensen beter denken te weten hoe ik mijn leven ga inrichten dan ikzelf. Het is vervelend dat je als vrouw niet serieus wordt genomen als je zegt dat je geen kinderen wilt. Zeker als je jonger bent. Op mij had dat het effect dat ik aan mezelf ging twijfelen: was ik misschien gek, hadden al die anderen gelijk? Het is nogal een collectief wat zich over je heen stort."

Al ontelbaar vaak heeft ze zich moeten verantwoorden voor haar keuze. "Soms maakt me dat heel kwaad. Waar bemoeien mensen zich mee?" 

Waarom ze geen kinderen wil gaat eigenlijk niemand wat aan, vindt ze. "Het zou geen relevante vraag moeten zijn. We vragen toch ook niet aan vrouwen die wel kinderen willen waarom dat zo is?" Als ze in een recalcitrante bui is doet Rasker dat laatste soms wél. "Dan reageren mensen vaak een beetje beledigd."

Ze vergelijkt het met het wel of niet drinken van alcohol. "Als je in de kroeg staat en zegt dat je even niet drinkt, kan dat ook gepikeerde reacties oproepen. Mensen zien het soms als een aanval op hun keuze om het wel te doen. Terwijl mijn keuze niets zegt over jóúw beslissing. Als jij gelukkig wordt met tien kinderen, leef je uit, ik zeg alleen: voor mij zou hetzelfde moeten gelden. Ook als het er nul zijn." 

Nauwelijks rolmodellen 

Rasker is natuurlijk niet de enige vrouw zonder kinderwens. 1 op de 5 Nederlandse vrouwen krijgt geen kind, voor 10 procent daarvan is dat een bewuste keuze. Toch waren er nauwelijks rolmodellen aan wie ze zich kon optrekken, toen ze jaren geleden op zoek ging naar meer informatie over het niet-moederschap.

"Ik vond het verwarrend. Iedereen leek een kind te willen of te hebben en daar gelukkig van te worden. Vrijwel alle films en boeken gaan over het gezin, het ging nergens over hoe je een vervuld leven kunt hebben als je geen kinderen wil."

Daarom besloot Rasker die blinde vlek zelf zichtbaar te maken. Eerder probeerde ze al eens een documentaire op tv te krijgen. Geen omroep zag er wat in, wat haar alleen maar volhardender maakte. 

"Elke afwijzing vormde voor mij het bewijs dat het inderdaad een blinde vlek was. Ik had er een podcast over kunnen maken, maar ik wilde de vrouwen die ik spreek laten zien. Het zijn geen zielige, geknakte vrouwen, maar leuke, grappige, levenslustige types die bewust een keuze maken die indruist tegen de norm."

Weggezet als koude vrouw

Uiteindelijk kreeg ze bij KRO-NCRV groen licht. Het resultaat is de documentaire Heb je geen kinderen? waarin Rasker blootlegt hoe de maatschappij vrouwen nog steeds het liefst in de moederrol ziet, zowel bewust als onbewust. Ze spreekt onder anderen met vrouwen die net als zijzelf twijfelen en met een jonge vrouw die zich heeft laten steriliseren, ondanks medische tegenwerking.

Journalist Antoinnette Scheulderman vertelt onder meer over hoe ze vaak wordt weggezet als een koude vrouw wanneer ze zegt dat ze simpelweg niet zoveel heeft met kinderen. "Het is vrij onsympathiek als je dat als vrouw zegt. Dat vinden mensen heel gek om te horen."

Het laatste taboe

Ook een anonieme 'spijtmoeder' doet haar verhaal. Rasker noemt spijt hebben van het moederschap 'werkelijk het laatste taboe'. "Tegen mij is ook altijd gezegd: als je ze eenmaal hebt, houd je er zoveel van, dat komt wel goed. Nou, dat is nogal een aanname." 

Ze vindt het tragisch dat er moeders zijn zoals deze Chantal, die bij nader inzien geen kinderen hadden gewild en gewoon nooit hebben beseft dat het ook een optie was om er niet aan te beginnen. "Dan denk ik: wat doen we elkaar nou aan? Ik wil gewoon af van het heersende idee dat iedere vrouw een kind wil. Daarmee zijn we allemaal mensen heel ongelukkig aan het maken en niemand heeft daar profijt van."

Alleen al daarom is het nodig om verhalen zoals die in haar documentaire te blijven vertellen, vindt ze. "Het blijft confronterend hoe alles nog steeds om dat gezin draait. Ik denk dat er veel behoefte is aan meer verhalen over het niet-moederschap, met voorbeelden van levens die ook zonder kinderen rijk, vervuld en gewoon gelukkig zijn. Ik wil laten zien dat het moederschap een keuze is, dat je niet gek bent als je geen kinderen wil."

Stellig in je keuze

Zelf kijkt ze sinds het maken van de documentaire met meer compassie naar haar eigen gevoelens ten aanzien van het moederschap, zegt ze.

"Zoals kinderwenscoach Evelien in de documentaire zegt: als je afwijkt van de norm, word je bijna geacht heel stellig te zijn in je keuze. Er is geen ruimte voor twijfel, want dan val je ten prooi aan de 'wacht-maar-totters'. Ik merkte bij mezelf ook dat ik er hard in stond, maar nu voel ik dat een kinderwens meer een schaal is dan iets binairs."

Ze mag nu dan absoluut geen kinderwens hebben, ze wil zich ook niet 'ingraven' in een stellige nee-voor-altijd. 

"Ik kan het me niet voorstellen, maar misschien word ik over twee jaar wel gillend wakker, van: o mijn god, ik moet een baby. Een vrij groot gedeelte van het moederschap past niet bij me, maar er zijn elementen die ik er wel degelijk heel mooi aan vind. En ik voel er ook verdriet over dat ik die elementen waarschijnlijk niet ga meemaken. Dat kan naast elkaar bestaan."

‘Heb je geen kinderen?’ is vanaf zondag te streamen via NPO Start en komende maandag om 21.20 uur te zien bij KRO-NCRV op NPO 3.

Klik hier voor meer Lifestyle.