Waarom langer partnerverlof zo belangrijk is voor moeders, vaders én kinderen

Tot begin vorig jaar hadden partners twee schamele dagen verlof na de geboorte van hun kind. Soms hadden moeder en baby nog niet eens het ziekenhuis verlaten en moest de vader alweer aan het werk, wilde hij geen inkomsten mislopen.

In 2019 werd het verlof uitgebreid naar vijf dagen - nog steeds zeer weinig in vergelijking met veel andere Europese landen, maar al een kleine verbetering. Vanaf vandaag zijn daar vijf weken aan toegevoegd, met de Wet Invoering Extra Geboorteverlof (WIEG). Vaders (en andere partners) kunnen nu in totaal zes weken verlof opnemen, waarvan de overheid er vijf voor 70 procent betaalt en een voor 100 procent door werkgevers.

Nederland loopt achter

Het vrouwennetwerk WOMEN Inc. ijvert al vijf jaar voor een verlenging van het partnerverlof. Samen met Rutgers en de Bernard van Leer Foundation startte ze in 2015 de Alliantie om het onderwerp op de kaart te zetten.

Emma Lok, directeur strategie en communicatie van WOMEN Inc., is blij dat het nu eindelijk zover is. "Het is ongelooflijk hoe lang het geduurd heeft. Internationaal gezien liep Nederland echt achter. In Zweden hebben ouders gezamenlijk 480 dagen verlof, die ze onderling mogen verdelen en waarvan minimaal 80 procent wordt vergoed. In Duitsland is het 12 maanden, en het gemiddelde in de OESO-landen is 8 weken, waarvan 100 procent betaald.

We hebben in Nederland een beeld van onszelf dat we het goed doen op het gebied van gendergelijkheid, maar in werkelijkheid valt dat tegen. We zijn vorig jaar 11 plaatsen gezakt op de wereldwijde Gender Gap Index, naar de 38ste plek. We staan achter landen als Mexico en Uruguay."

Langer doorbetaald partnerverlof speelt daarin een belangrijke rol. Want het verlofsysteem dat tot voor kort gold, versterkte de norm dat vrouwen verantwoordelijk zijn voor de zorg voor kinderen. "Met twee dagen verlof geef je partners het signaal: hop aan het werk, jij moet de boterham verdienen, de moeder kan wel zorgen", zegt Lok. Alleen als een partner niet meteen weer aan het werk moet na de geboorte van een kind, kunnen dit soort traditionele rolpatronen worden doorbroken.

Lok: "Nog te vaak is het zo dat de moeder de zorgtaken op zich neemt en dat de vader of partner verantwoordelijk is voor het inkomen. Op die manier worden moeders niet gestimuleerd om weer te gaan werken en blijven ze ook financieel afhankelijk van hun partner. 38 procent van de vrouwen stopt geheel of gedeeltelijk met werken als ze een kind krijgen, tegenover 9 procent van de vaders. Als de partner vanaf dag één ook de zorgtaken voor het kind op zich kan nemen, is de verdeling van werk en zorg gelijker." 

Gelijke verdeling 

Nu is het zo dat ongeveer de helft van de stellen de taken gelijk zou willen verdelen, maar lukt het slecht 10 procent van hen. Vrouwen besteden gemiddeld nog anderhalf keer zoveel tijd aan het huishouden als mannen. Met de nieuwe wet kunnen vaders en partners meer zorgen, en kunnen moeders meer aandacht hebben voor hun carrière, betoogt Lok.

Uit Zweeds onderzoek bleek dat het inkomen van moeders met bijna 7 procent steeg voor elke maand dat vaders het verlof opnamen. In Noorwegen verminderde het ziekteverzuim van moeders met 5 tot 10 procent in gezinnen waarin vaders langer verlof opnamen. En je kunt op je vingers natellen dat er ook minder zwangerschapsdiscriminatie zal zijn op de arbeidsmarkt als zowel vrouwen als mannen met verlof gaan als ze een kind krijgen.

Niet alleen voor de carrièrekansen van vrouwen is de nieuwe wet goed, ook vaders en kinderen plukken er de vruchten van. Uit onderzoek blijkt dat vaders die betrokken zijn bij de zorg voor hun kinderen lichamelijk en geestelijk gezonder zijn dan vaders die dat niet zijn.

Vaders die vanaf het eerste moment veel tijd doorbrengen met hun kinderen, bouwen een betere band met hen op. Dat is belangrijk voor de (sociaal-emotionele en taal)ontwikkeling van het kind. Onderzoek laat zien dat kinderen met betrokken vaders later veel minder gedragsproblemen hebben. Bovendien doet goed voorbeeld goed volgen: kinderen van wie de ouders de taken gelijk verdeelden, vervallen later ook minder vaak in traditionele rolpatronen.

Lagere inkomens

Alleen maar voordelen dus, van die nieuwe wet. Toch staat zes weken nog steeds in schril contrast met de twaalf weken waarop de moeder na de bevalling recht heeft, en is 70 procent nog geen 100.

Lok noemt de wet daarom ‘een stap in de goede richting’. "Maar we zijn er nog niet. Dat het verlof maar voor 70 procent wordt vergoed, betekent dat het voor een deel van de vaders niet mogelijk is om het op te nemen. Dan maak je onderscheid tussen mensen die het zich wel en niet kunnen veroorloven. Dat kan nooit de bedoeling zijn van zo’n regeling. Juist bij lagere inkomensgroepen is vaker sprake van traditionele rolpatronen, juist daar zou het effect groot kunnen zijn."

Ook voor zzp’ers zouden ze graag een soortgelijke regeling zien. "We hopen dat het uiteindelijk 12 weken 100 procent wordt, ook voor zzp’ers. Daar blijven we ons voor inzetten." En tot die tijd hoopt WOMEN Inc. dat werkgevers de ontbrekende 30 procent voor hun rekening willen nemen. "Ook zij hebben een verantwoordelijkheid om het verlof aantrekkelijk te maken."

‘Je doet het echt samen’

Sommige bedrijven hebben al langer een ruimhartige partnerverlofregeling. Coca-Cola European Partners Nederland voerde die in januari van dit jaar in. Bob Broekhuis (41), werkzaam op het contactcenter van het bedrijf, werd op 10 januari voor de derde keer vader en kon als eerste werknemer bij Coca-Cola in Nederland gebruikmaken van de regeling: zes weken extra geboorteverlof, 100 procent doorbetaald. In totaal kon hij zo zes volle weken bij zijn gezin zijn.

"Een cadeautje", noemt Bob het. Zeker omdat zoontje Noah een moeizame start had. In een vroeg stadium van de zwangerschap was al vastgesteld dat hij direct na de geboorte geopereerd moest worden. "Gelukkig gaat het nu heel goed met hem, maar dat extra verlof was voor ons wel heel erg welkom. In het Ronald McDonald-huis waar we de eerste weken na de geboorte van Noah verbleven, zag ik veel andere ouders met de handen in het haar over hoe ze het moesten gaan doen in combinatie met werk. Die zorg hadden wij er gelukkig niet ook nog eens bij."

Betrokken vader

Het verlof nam hij gespreid op: drie weken meteen na de geboorte, het restant toen zijn verloofde in april weer begon met werken. Het belangrijkste voordeel vond hij dat hij en zijn aanstaande de taken nu veel beter konden verdelen. "Je doet het echt samen, samen zorgen én samen werken. Vooral die extra betrokkenheid is me heel wat waard. Bij de vorige twee kinderen moest ik weer snel aan het werk."

"Nu heb ik de eerste weken heel intensief meegemaakt. Dan zie je ook hoeveel werk het is om fulltime een baby te verzorgen. Bij de andere twee heb ik dat een beetje voor lief genomen, omdat het allemaal goed ging en ik aan het werk was. Dan krijg je het alleen mee in de ochtenden en avonden. Ik heb nu bewust genoten van de tijd die ik heb gekregen. Mijn vriendin vond het ook superfijn dat ik er in die eerste weken bij was."