Kilo’s afvallen terwijl je buik groeit
Het gros van de Nederlandse vrouwen dijt gezellig uit wanneer er een bun in the oven zit. Zo niet journalist Hanneke Mijnster. Zij was zo misselijk tijdens haar zwangerschap dat ze maar liefst 17 kilo afviel. Zelfs een slokje water spuugde ze weer uit. Zeven maanden lang at ze niks dan yoghurt en brood. “Echt alle tips en adviezen heb ik geprobeerd, maar niets hielp.”
Op de dag dat Nederland Frankrijk met 4-1 versloeg tijdens het EK van 2008 hield ik voor het eerst een positieve test in mijn handen. Ik was 28 en blij verrast. En dat had niets met de voetbalwedstrijd te maken. Ik was klaar voor de befaamde roze wolk. Maar dat liep anders.
Rond de zesde week begon ik misselijk te worden. Cola light, wat ik met liters per dag verslond, ruilde ik in voor glazen water. En tijdens de lunch zat ik na anderhalve boterham behoorlijk vol. Ondertussen verzon ik smoesjes over mijn misselijkheid op mijn werk, want ik wilde tot aan de magische grens van twaalf weken nog niets vertellen over mijn zwangerschap.
Crackers en vanillevla
Elke dag sneuvelde er weer wat van mijn menulijst. Dat hoort erbij, dacht ik. De bekende ochtendmisselijkheid voelde ik vooral aan het einde van de dag. Ook moest ik steeds vaker overgeven. Eerst na een handje druiven, toen na een glas verse jus d’orange en uiteindelijk ging elke hap bruine bonen met puree weer retour.
Als reactie op mijn misselijkheid kreeg ik vaak te horen dat het er nu eenmaal bij hoort. "Leg ’s ochtends een cracker klaar naast je bed," adviseerde mijn moeder. "Neem een beetje vanillevla na het eten," raadde een collega me aan. Ik probeerde alle tips, maar niets hielp. Ondertussen maakte ik me wel zorgen over mijn vitaminen. Ik at geen fruit meer en ook groenten spuugde ik na tien minuten weer uit.
Ik ging naar de huisarts voor een pilletje en lag dezelfde dag nog in het ziekenhuis
Uitdroging
Toen ik tien weken zwanger was, moest ik op werkbezoek naar Noord-Ierland. Een drama. De Ierse keuken bestaat voornamelijk uit vet vlees en vis. In die drie dagen at ik alleen wat plukjes brood en een paar blaadjes sla. Op het einde van de trip was ik schor van het overgeven en al negen kilo lichter. Bij thuiskomst besloot ik toch maar eens de verloskundige te bellen, in de hoop dat zij me een middeltje tegen de misselijkheid kon voorschrijven.
De verloskundige stuurde me meteen door naar de huisarts en vanaf toen ging het snel. De huisarts testte me op uitdroging en hij wondt er geen doekjes om: een opname in het ziekenhuis en een paar dagen aan een infuus. Ik schrok behoorlijk, want in eerste instantie ging ik alleen naar de huisarts om een pilletje te halen en nu zou ik ineens niet meer naar huis gaan.
Eenmaal in het ziekenhuis werd de diagnose gesteld: hyperemesis gravidarum, ofwel overmatig zwangerschapsbraken. Een typische zwangerschapsziekte die bij ongeveer 10 op de 1000 zwangerschappen voorkomt. Hoe het precies komt is niet helemaal duidelijk (zie kader). In mijn geval betekende het dat ik mijn smaak kwijt was en het gevoel had dat mijn maag ontstoken was. Elk stukje eten voelde ik precies zitten.
Extra echo
Ik werd drie dagen aan een infuus gelegd en dat was een verademing. Alle voeding kwam via een slangetje mijn lichaam binnen en zo konden mijn maag en slokdarm even tot rust komen. Door bloedonderzoeken werden alle ernstige aandoeningen uitgesloten en voor de zekerheid kreeg ik nog een extra echo. Met het kindje was alles goed, gelukkig.
Ondertussen kreeg ik ook medicijnen tegen de misselijkheid en hielp een diëtiste me met voedingssupplementen. Ik voelde me zwak en moe, maar nu ik wist dat de baby er niet onder leed, was de situatie dragelijk.
Maandenlang bestond mijn dieet uit yoghurt, brood, Nutridrink en groentecapsules
Ik leefde toe naar de twaalf weken termijn, dan zou de misselijkheid hopelijk wegzakken. Jammer genoeg bleek ik een uitzondering. Met vijftien weken ben ik nogmaals in het ziekenhuis opgenomen voor een infuus en uiteindelijk stopte het overgeven pas toen ik 22 weken zwanger was. Mijn dieet bestond toen slechts uit brood en yoghurt, en drie keer per dag een flesje Nutridrink met groentecapsules.
Betere periode
Na zeven maanden was ik 17 kilo afgevallen en kreeg ik ineens zin in een ciabatta met tomaat en kaas. Dat was het begin van een betere periode. Af en toe kon ik een bordje rijst eten en in de laatste drie weken at ik zelfs weer boerenkool. Ik was nog steeds zwak en moe, maar ik kon gelukkig weer af en toe een middagje aan het werk. Na al die maanden op de bank was ik mijn huis meer dan zat.
Een dag voor de uitgerekende datum is mijn zoon Guus geboren. 4060 gram schoon aan de haak. Mijn kleine mannetje heeft dus niets onder mijn rantsoen geleden. Inmiddels is hij een grote vent van bijna tien en kreeg hij nog een broertje ook. Als je al eens HG hebt gehad, is de kans om het nogmaals te krijgen wel 25 tot 80 procent. Bij de eerste kokhals trok ik aan de bel en met de juiste pillen en genoeg slaap was het redelijk te doen. Gelukkig maar, want ik had die mannen voor geen goud willen missen.
Hoezo ‘extreem’ misselijk?
Dat je bij drie keer kokken boven de pot niet meteen van hyperemesis gravidarum – extreme zwangerschapsmisselijkheid - spreekt, moge duidelijk zijn. Maar wanneer dan wel? Een twijfelachtig gebied, volgens Rebecca Painter, gynaecoloog bij Amsterdam UMC. "Er is nog geen eenduidige regel voor, maar wanneer je je verschrikkelijk voelt, niet kunt eten en met uitdrogingsverschijnselen en vitaminetekort in het ziekenhuis beland doordat je zoveel overgeeft of zo misselijk bent, dan spreken we van hyperemesis gravidarum."
Wat het veroorzaakt, blijkt nog niet helemaal duidelijk te zijn. Painter: "Het leek lange tijd een overgevoelige reactie op het zwangerschapshormoon HCG te zijn, maar sinds een jaar weten we dat dat niet uitsluitend zo is. Dat hormoon is namelijk na 20 weken echt wel afgezwakt en toch kampen vrouwen vaak nog langer met klachten. Er is ontdekt dat het een klein stofje (GDF15) is dat in de vroege placenta tot uiting komt, een stofje dat we ook bij kankerpatiënten hebben gevonden die ernstig afvallen. Dit stofje activeert precies het stukje in de hersenen dat leidt tot misselijkheid en braken."
Daarnaast weten we dat als je moeder en je zus ook last hadden van extreme zwangerschapsmisselijkheid, dat de kans groot is dat jij ook de klos bent Het is een vrij onontgonnen gebied in de wetenschap. Zo werd er lange tijd gedacht dat het een vorm van hysterie was. In de letterlijke zin van het woord. Volgens Freud was de ‘baarmoeder aan de wandel’ vrouwen met extreme zwangerschapsmisselijkheid, en kwam dat door onderdrukte gevoelens van angst, het verwerken van de zwangerschap en de veranderingen in het lichaam. Tot in de jaren zeventig werd nog gedacht dat zwangeren het vele braken zelf in stand hielden, en werd geadviseerd om vrouwen in een afsloten kamer tot rust te laten komen. Met een afgeplakte wasbak en een dichtgemaakt toilet zouden ze het wel afleren. Vreselijk natuurlijk. Inmiddels weten we dat rust en de juiste medicatie enige verzachting kunnen bieden. En ook begrip van de situatie, en vooral niet geforceerd proberen te eten. Eet alleen waar je trek ik hebt, het is al zwaar genoeg."